Skip to content
मराठी विश्वकोश प्रथमावृत्ती
  • मराठी विश्वकोश (ज्ञानमंडळ)
  • मराठी विश्वकोश (खंड निहाय)
    • खंड : १ अंक ते आतुरचिकित्सा
    • खंड : २ आतुर निदान ते एप्स्टाइन,जेकब
    • खंड : ३ एबिंगहाऊस, हेरमान’ ते ‘किसांगानी’
    • खंड : ४ कीकट ते गाल्फिमिया ग्लॉका
    • खंड : ५ गाल्वा,एव्हारीस्त ते चेदि
    • खंड : ६ ‘चेन, सर एर्न्स्ट बोरिस’ ते ‘डोळा’
    • खंड : ७ ड्यूइसबुर्क ते धरणगाव
    • खंड : ८ ‘धरणे व बंधारे’ ते ‘न्वाकशॉट’
    • खंड : ९ पउमचरिउ – पेहलवी साहित्य
    • खंड : १० ‘पैकारा’ ते ‘बंदरे’
    • खंड : ११ बंदा ते ब्वेनस एअरीझ
    • खंड: १२ भंगुरतारा ते महाराष्ट्र राज्य
    • खंड : १३ महाराष्ट्र राज्य इलेक्ट्रॉनिकी विकास महामंडळ’ते ‘म्हैसूर संस्थान’
    • खंड : १४ यंग, एडवर्ड’ ते ‘रेयून्यों बेट
    • खंड : १५ रेल्वे ते वाद्य व वाद्यवर्गीकरण
    • खंड : १६ ‘वाद्यवृंद’ ते ‘विज्ञानशिक्षण’
    • खंड : १७ विज्ञानाचे तत्त्वज्ञान’ते शेक्सपिअर, विल्यम
    • खंड : १८ शेख अमर ते सह्याद्री
    • खंड : १९ सँगर, फ्रेडरिक ते सृष्टि व मानव
    • खंड : २० सेई-शोनागून ते ज्ञेयवाद
  • अकारविल्हे नोंदसूची
  • Toggle website search
Search this website
  • मराठी विश्वकोश (ज्ञानमंडळ)
  • मराठी विश्वकोश (खंड निहाय)
    • खंड : १ अंक ते आतुरचिकित्सा
    • खंड : २ आतुर निदान ते एप्स्टाइन,जेकब
    • खंड : ३ एबिंगहाऊस, हेरमान’ ते ‘किसांगानी’
    • खंड : ४ कीकट ते गाल्फिमिया ग्लॉका
    • खंड : ५ गाल्वा,एव्हारीस्त ते चेदि
    • खंड : ६ ‘चेन, सर एर्न्स्ट बोरिस’ ते ‘डोळा’
    • खंड : ७ ड्यूइसबुर्क ते धरणगाव
    • खंड : ८ ‘धरणे व बंधारे’ ते ‘न्वाकशॉट’
    • खंड : ९ पउमचरिउ – पेहलवी साहित्य
    • खंड : १० ‘पैकारा’ ते ‘बंदरे’
    • खंड : ११ बंदा ते ब्वेनस एअरीझ
    • खंड: १२ भंगुरतारा ते महाराष्ट्र राज्य
    • खंड : १३ महाराष्ट्र राज्य इलेक्ट्रॉनिकी विकास महामंडळ’ते ‘म्हैसूर संस्थान’
    • खंड : १४ यंग, एडवर्ड’ ते ‘रेयून्यों बेट
    • खंड : १५ रेल्वे ते वाद्य व वाद्यवर्गीकरण
    • खंड : १६ ‘वाद्यवृंद’ ते ‘विज्ञानशिक्षण’
    • खंड : १७ विज्ञानाचे तत्त्वज्ञान’ते शेक्सपिअर, विल्यम
    • खंड : १८ शेख अमर ते सह्याद्री
    • खंड : १९ सँगर, फ्रेडरिक ते सृष्टि व मानव
    • खंड : २० सेई-शोनागून ते ज्ञेयवाद
  • अकारविल्हे नोंदसूची

भौतिकी

  1. अथ:>
  2. भौतिकी
  • सर्व नोंदी
  • ॲ
  • अ
  • आ
  • इ
  • ई
  • उ
  • ऊ
  • ऋ
  • ए
  • ओ
  • क
  • ख
  • ग
  • घ
  • च
  • ज
  • झ
  • ट
  • ड
  • त
  • द
  • ध
  • न
  • प
  • फ
  • ब
  • भ
  • म
  • य
  • र
  • ल
  • व
  • श
  • स
  • ह
ॲ

ॲपलटन, सर एडवर्ड व्हिक्टर

खंड १

ॲबे, अर्न्स्ट

खंड १

ॲरागो, डॉमीनीक फ्रांस्वा

खंड १

ॲव्होगाड्रो, आमेडेओ

खंड १

ॲस्टन, फ्रान्सिस विल्यम

खंड १
अ

अँगस्ट्रॉम, अंडर्स यूनास

खंड १
आ.१ झोमरफेल्ड-बोर कक्षा. (अ) प्रमुख पुंजांक ३ करिता संभवनीय कक्षा (आ) ३s कक्षेचे परांचन.

अणु व आणवीय संरचना

खंड १
आ. १ कण बंधनऊर्जा विरूद्ध द्रव्यमानांक याचा आलेख.

अणुऊर्जा

खंड १
अणुकेंद्रीय भौतिकी

अणुकेंद्रीय भौतिकी

खंड १
आ. १. नियमविरूध्द झीमान परिणामाच्या स्पष्टीकरणार्थ सदिश प्रतिकृती.

अणुकेंद्रीय व आणवीय परिबले

खंड १

अणुक्रमांक

खंड १

अतिप्रवाहिता

खंड १
अतिसंवाहकता

अतिसंवाहकता

खंड १

अनिश्चिततेचे तत्त्व

खंड १
आ.१ प्रत्यावर्ती विद्युत् प्रवाह मंडलातील अनुस्पंदन

अनुस्पंदन

खंड १
अँपिअरमापक

अँपिअरमापक

खंड १
अर्धसंवाहक

अर्धसंवाहक

खंड १

अल्वारेझ, लुई वॉल्टर

खंड १

अवकाश

खंड १
अवकाश - काल

अवकाश – काल

खंड १
अवरक्त प्रारण

अवरक्त प्रारण

खंड १
आ
ॲल्बर्ट आइनस्टाईन

आइन्स्टाइन, ॲल्बर्ट

खंड १

आकार्यता

खंड १
आ.१ प्रकिर्णित ऊर्जेची दिशा.

आकाशवर्ण

खंड १

आणवीय कालमापक

खंड १

आणवीय द्रव्यमान एकक

खंड १

आणवीय भौतिकी

खंड १

आभासी सूर्य

खंड २

आर्किमिडीज तत्त्व

खंड २

आल्फव्हेन, हान्नेस

खंड २
आवृत्तिदर्शक तबकडी

आवृत्तिदर्शक

खंड २
इ
इंद्रधनुष्य

इंद्रधनुष्य

खंड २
इलेक्ट्रॉन

इलेक्ट्रॉन

खंड २
इलेक्ट्रॉन विवर्तन

इलेक्ट्रॉन विवर्तन

खंड २
इलेक्ट्रॉन सूक्ष्मदर्शक

इलेक्ट्रॉन सूक्ष्मदर्शक

खंड २
ई
ईथर –२

ईथर –२

खंड २
उ
उतरण

उतरण

खंड २
उष्णता

उष्णता

खंड २
उष्णता प्रारण

उष्णता प्रारण

खंड २

उष्णता संनयन

खंड २
उष्णता संवहन

उष्णता संवहन

खंड २
उष्णतामापन

उष्णतामापन

खंड २
उष्णतेचा यांत्रिक तुल्यांक

उष्णतेचा यांत्रिक तुल्यांक

खंड २
ऊ
ऊष्मागतिकी

ऊष्मागतिकी

खंड २
ऊष्मीय प्रसरण

ऊष्मीय प्रसरण

खंड २
ऋ
ऋण किरण निर्मिती उपकरण (मूलभूत कल्पना) : (१) ऋणाग्र, (२) धनाग्र, (३) विद्युत् क्षेत्र, (४) किरणदर्शक, (५) विचलित मार्ग, (६) किरणांचा मूलमार्ग, (७) विद्युत् क्षेत्राची दिशा.

ऋण किरण

खंड २
ए
एकके व परिमाणे

एकके व परिमाणे

खंड २

एटव्हॅश, रोलँड बॅरन फोन

खंड २
एंट्रॉपी

एंट्रॉपी

खंड २

एडिसन परिणाम

खंड २
टॉमस आल्वा एडिसन

एडिसन, टॉमस आल्वा

खंड २
ओ

ओर्स्टेड, हॅन्स क्रिश्चन

खंड ३

ओहम, गेओर्क झिमोन

खंड ३
आ. १. ओहममापकाच्या मंडलाचा एक प्रकार : अ - मायक्रोअँपिअरमापक र - अज्ञात रोध र१, र२, र३ - स्थिर रोध र४ - बदलणारा रोध व - विद्युत् घट.

ओहममापक

खंड ३
क
आ. १. समानुपाती गणित्र : (१) नलिका, (२) तार, (३) आरगॉन वायू, (४) दर्शकाकडे, (५) विद्युत् निरोधक बूच, V - विद्युत् वर्चस, i - विद्युत् प्रवाह.

कण अभिज्ञातक

खंड ३

कणवेगवर्धक

खंड ३

कर परिणाम

खंड ३

करडा पदार्थ

खंड ३

काप्यिट्‌स, पीटर ल्येआँन्यीदव्ह्यिच

खंड ३

कार्नो, निकोलास लेओनार्ट सादी

खंड ३
कार्य, शक्ति व ऊर्जा

कार्य, शक्ति व ऊर्जा

खंड ३

किरखोफ, गुस्टाफ रोबेर्ट

खंड ३
किरणोत्सर्ग

किरणोत्सर्ग

खंड ३
किरणोत्सर्गी अवपात

किरणोत्सर्गी अवपात

खंड ३

कुक, सर विल्यम फॉदरगिल

खंड ४

कुजबुजणारे सज्जे

खंड ४

कुंट, आउगुस्ट आडोल्फ

खंड ४

कुलंब, शार्ल ऑग्युस्तीन द

खंड ४

कूपर, लीअन एन्.

खंड ४

कूश, पॉलिकार्प

खंड ४

कृष्ण पदार्थ

खंड ४

कृष्णन, राप्पल संगमेश्वर

खंड ४
सर कार्यमाणिक्कम श्रीनिवास कृष्णन

कृष्णन, सर कार्यमाणिक्कम श्रीनिवास

खंड ४
आ. १. प्राथमिक प्रकारचा कॅमेरा ऑब्स्क्यूरा : (१) वस्तू, (२) बारीक भोक, (३) प्रतिमा.

कॅमेरा ऑब्स्क्यूरा व कॅमेरा ल्यूसिडा

खंड ३

कॅलेंडर, ह्यू लाँगबोर्न

खंड ३

कॅव्हेंडिश, हेन्‍री

खंड ३

कॅसलर, आल्फ्रेड

खंड ३

केटर, हेन्री

खंड ४
केल्व्हिन निरपेक्ष तापक्रम

केल्व्हिन निरपेक्ष तापक्रम

खंड ४

केल्व्हिन, बॅरन विल्यम टॉमसन

खंड ४

कैशिकता

खंड ४
आ. १. कॉम्पटन परिणाम : प्रायोगिक रचना. क्ष - क्ष किरण नलिका शि - शिशाची पेटी, स१, स२ - रेखाछिद्रे, क - स्फटिक आ - आयनीकरण कोठी.

कॉम्पटन परिणाम

खंड ३

कॉम्पटन, आर्थर हॉली

खंड ३

कॉम्पटन, कार्ल टेलर

खंड ३

कोठारी, दौलतसिंग

खंड ४

कोलरॉउश, फ्रीड्रिख व्हिल्हेल्म गेओर्ख

खंड ४

क्यूरी, प्येअर

खंड ४
मारी, क्यूरी

क्यूरी, मारी

खंड ४

क्रुक्स, सर विल्यम

खंड ४

क्लाडनी, एर्न्स्ट फ्लोरेन्स फ्रीड्रिख

खंड ४
क्ष-किरण नलिका : (१) ऋणाग्र, (२) इलेक्ट्रॉन, (३) टंगस्टन लक्ष्य, (४) धनाग्र, (५) ढालक्षेत्र नलिका, (६) छिद्रपटल, (७) क्ष-किरण शलाका, (८) फिल्म, (९) हाताचा पंजा, (१०) खिडकी.

क्ष – किरण

खंड २०

क्षेत्र सिद्धांत

खंड २०
ख
आ.१. ग्रहाची विवृत्ताकार कक्षा

खगोलीय यामिकी

खंड ४
ग

गिब्ज, जोसिआ विलर्ड

खंड ५

गीयोम, शार्ल एद्वार

खंड ५
आ. १. कणसमूहाचा गुरुत्वमध्य : अ१, ...., अ४ – कणसमूहातील निरनिराळे बिंदू व१, ..., व४ - त्यांची वजने म–गुरूत्वमध्य.

गुरुत्वमध्य

खंड ५

गॅबर, डेनिस

खंड ४

गॅल्व्हानी, लूईजी

खंड ४
आ. १. प्रकाशशलाका व मोजपट्टी : (१) आरसा, (२) प्रकाश उद्‌गम, (३) मोजपट्टी, (४) वेटोळे.

गॅल्व्हानोमीटर

खंड ४

गेरिक, ओटो फोन

खंड ५

गोंगाट

खंड ५
गोलत्वमापक

गोलत्वमापक

खंड ५

ग्लेसर, डॉनल्ड आर्थर

खंड ५
घ
घन अवस्था भौतिकी

घन अवस्था भौतिकी

खंड ५
आ. १. घर्षण केन व घर्षण शंकू

घर्षण

खंड ५
आ. १. घूर्णीचे परांचन

घूर्णी

खंड ५
च
आ. १. (अ) सरळ परिनलिका, (आ) वर्तुळाकर परिनलिका.

चुंबकत्व

खंड ५
आ. १. ताणाचा चुंबकीकरणावर होणारा परिणाम : ताण २ किग्रॅ./मिमी.२ असतानाचे वक्र तुटक रेषेने व ताण शून्य असतानाचे अखंड रेषेने दाखविले आहेत.

चुंबकीय आकारांतर

खंड ५
आ. १ . हॉल परिणामावर आधारलेला क्षेत्रमापक.

चुंबकीय क्षेत्रमापक

खंड ५
आ. १. आयनद्रायूतील अवतरंग : (अ) क्षेत्ररेषांचा मूळ आकृतिबंध, (आ) क्षेत्ररेषांचा निष्पन्न आकृतिबंध.

चुंबकीय द्रवगतिकी

खंड ५

चॅडविक, सर जेम्स

खंड ५

चेंबरलिन, ओएन

खंड ५
ज

जंबुपार प्रारण

खंड ६

जूल, जेम्स प्रेस्कट

खंड ६

जेफ्रिझ, सर हॅरल्ड

खंड ६

जोसेफसन, ब्रायन डेव्हिड

खंड ६
झ

झीमान, पीटर

खंड ६

झेबेक, टोमास योहान

खंड ६

झेर्निके, फ्रिट्‌स

खंड ६
ईरेन झॉल्यो-क्यूरी

झॉल्यो – क्यूरी, ईरेन

खंड ६
फ्रेदेरीक झॉल्यो

झॉल्यो, (झां) फ्रेदेरीक

खंड ६

झोमरफेल्ड, आर्नोल्ट

खंड ६
ट

टाउन्स चार्ल्‌स हार्ड

खंड ६

टाम, ईगॉऱ्य येव्हग्येन्येव्ह्यिच

खंड ६

टिंड्‌ल, जॉन

खंड ६

टेस्ला, नीकोला

खंड ६

टॉमसन, सर जॉर्ज पॅजेट

खंड ६

टॉमसन, सर जोझेफ जॉन

खंड ६

टॉमॉनागा, शिन – इचिरो

खंड ६

टॉम्पसन, सर बेंजामिन

खंड ६
ड

डालेन, निल्स गस्टाव्ह

खंड ६
जॉन डाल्टन

डाल्टन, जॉन

खंड ६
पॉल डिरॅक

डिरॅक, पॉल एड्रिएन मॉरिस

खंड ६
बिंदुरूप ध्वनि-उगमापासून निघाणारे गोलीय तरंग : (अ) स्थिर उगम, (आ) गतिमान उगम.

डॉप्लर परिणाम

खंड ६
त
तडित्

तडित्

खंड ७
आ. १. अवतरंगाचे उदाहरण : दोरीवरील तरंग : (व) तरंग प्रसारणाचा वेग.

तरंग गति

खंड ७
तर्षण दाब मोजण्याचे बर्कली व हार्टली यांचे उपकरण : (१) विद्राव, (२) शुद्ध पाणी, (३) पाण्याची पातळी, (४) जादा दाब.

तर्षण

खंड ७
आ. १. पाऱ्याचा सर्वसामान्य तापमापक : (१) फुगा, (२) पाऱ्याचा स्तंभ, (३) वेज, (४) अंशांकन, (५) नलिका दंड, (६) प्रसरण कोठी.

तापमापन

खंड ७
आ. १. संपृक्त विद्युत् प्रवाह घनता व तापमान यांच्यामधील संबंध : (अ) ऑक्साइडलेपित निकेल, (आ) थोरियममिश्रित टंगस्टन, (इ) शुद्ध टंगस्टन.

तापायनिक उत्सर्जन

खंड ७
द
आ.१.दाबाच्या निरनिराळ्या कक्षांकरिता वापरण्यात येणारे दाबमापक [ अखंड रेषा दाबमापकाच्या सामान्य कक्षा दर्शवितात व खंडित रेषा विशेष परिस्थितीत मोजता येणे शक्य असलेल्या विस्तारित कक्षा दर्शवितात निर्वाताकरिता वापरण्यात येणाऱ्या दाबमापकांसंबंधीच्या विशेष परिस्थितीच्या वर्णनाकरिता ‘निर्वात’ ही नोंद पहावी].

दाब व दाबमापन

खंड ७
आ. १. क्वॉर्ट्‌झचा स्फटिक : १ - २ प्रकाशीय अक्ष.

दाबविद्युत्

खंड ७
आ. १. समदिक्‌पात रेषा (इ. स. १९६५ साठी) : अखंड रेषा पूर्वेकडे दर्शवितात व तुटक रेषा पश्चिमेकडे दिक्‌पात दर्शवितात

दिक्‌पात व दिक्‌पातमापक

खंड ७
आ. १. केल्व्हिन (किंवा टॉमसन) निर्द्रव दिकसूचकातील कडे व सूचींची रचना: (अ) अधोदर्शन (आ) उन्नतदर्शन: (१) अल्युमिनीयमाचे कडे, (२) मापनपट्टी, (३) चुंबक, (४) चुंबकांना आधार देणारे दोरे, (५) मधल्या चकतीला आधार देणारे (बत्तीस) दोरे, (६) नीलमण्याची टोपी, (७) कीलक.

दिक्‌सूचक

खंड ७
आ. १. गॅलिलीओ यांचा दूरदर्शक : १. दूरच्या वस्तूच्या टोकाकडून येणारे किरण, २. बहिर्गोल वस्तुभिंग, ३. अंतर्गोल नेत्रभिंग, (४-४) वस्तुभिंगामुळे मिळणारी उलटी प्रतिमा, (५-५) अंतिम सुलटी प्रतिमा.

दूरदर्शक

खंड ७

द्रव

खंड ७
आ. १. बॉइल यांचा द्रवघनतामापक ( तरकाटा)

द्रव घनतामापक

खंड ७

द्रव स्फटिक

खंड ७
आ. १. दोलन गतीचे चलित्र: ( १) सिलिंडर, ( २) दंड, ( ३) पाते, ( ४) विभाजक, ( ५) द्वारे, ( ६) दाब.

द्रविकी

खंड ७

द्रव्य आणि ऊर्जा यांची अक्षय्यता

खंड ७
द्रव्य आणि प्रतिद्रव्य

द्रव्य आणि प्रतिद्रव्य

खंड ७
द्रव्यमान

द्रव्यमान

खंड ७

द्रव्यमानांक

खंड ७
द्रव्याचा गत्यात्मक सिद्धांत

द्रव्याचा गत्यात्मक सिद्धांत

खंड ७
द्रव्याच्या अवस्था

द्रव्याच्या अवस्था

खंड ७

द्रायवीकरण

खंड ७
द्रायुयामिकी

द्रायुयामिकी

खंड ७
ध
धन किरण परीक्षणासाठी टॉमसन यांचे उपकरण: (१)परीक्ष्य वायू, (२)धनाग्र, (३)निर्वात पपाकडे,(४)मध्यभागी छिद्र असलेले ऋणाभ्र, (५)विद्युत क्षेत्र उत्पन्न करण्यासाठी पट्टया (६)चुंबकीय क्षेत्र उत्पन्न करण्याची योजना, (७)उच्च निर्वाती करण्याची योजना, (८)छायाचित्रण पटटीका किंवा अनुस्फुरद पडदा,(९)धन कीरणांचा मूळ मार्ग.

धन किरण

खंड ७
आ. १. साधा ध्रुवणमापक : (१) सोडियम दिवा, (२) बहिर्गोल भिंग, (३) छिद्रयुक्त अपारदर्शक पडदा, (४) ध्रुवक निकोल, (५) परीक्ष्य विद्राय भरलेली नळी, (६) विश्लेषक निकोल, (७) वर्तुळाकार मोजपट्टी, (८) नेत्रिका.

ध्रुवणमिति

खंड ८
ध्रुवीय प्रकाश

ध्रुवीय प्रकाश

खंड ८
आ.१. व्यतिकरण नळी: स-ध्वनि-उद्‍गम, कम-नळीचा एक भुज, गखघ-नळीचा सरकणारा भुज, य-येथे कान लावतात.

ध्वनि

खंड ८
आ.१. व्यतिकरण नळी: स-ध्वनि-उद्‍गम, कम-नळीचा एक भुज, गखघ-नळीचा सरकणारा भुज, य-येथे कान लावतात.

ध्वनि 2

खंड ८
आ. १. अंतर्गोल परावर्तकाकडून ध्वनीचे केंद्रीकरण

ध्वनिकी

खंड ८
न
जयंत विष्णु नारळीकर

नारळीकर, जयंत विष्णु

खंड ८

निरंतर गति

खंड ८

निरूढि

खंड ८

निरोधन, औष्णिक

खंड ८
आ. १ टपलर यांचा पाऱ्याचा पंप : (१) पाऱ्याचे भांडे, (२) नळकांड्यासीरखे पात्र, (३) नलिका, (४)केशनलिका, (५) तरती झडप, (६) निर्वातीकरण संचाकडे.

निर्वात

खंड ८
नीच तापमान भौतिकी

नीच तापमान भौतिकी

खंड ८

नील, ल्वी यूजीन फेलीक्स

खंड ८
आ. १. त्रिप्रस्थ नलिका विवर्धक आणि त्याकरिता समतुल्य मंडल व विद्युत् वर्चस् जनित्र : (अ) प्रत्यक्ष मंडल : Vg – आदान संकेत (आ) समतुल्य मंडल : Rp - त्रिप्रस्थ रोंध, RL - रोध भार, µ - त्रिप्रस्थ लाभांक, मायक्रो Vg - समतुल्य विद्युत् वर्चस, प्र-प्रदान.

नैकरेषीय आविष्कार

खंड ८

नैकवर्णता

खंड ८

नॉयमान, फ्रांट्स एर्न्स्ट

खंड ८

न्यूट्रिनो

खंड ८
आ. १. मंदगती न्यूट्रॉनाचा कॅडमियमामध्ये अनुस्पंदी ग्रास

न्यूट्रॉन

खंड ८
प
आ. १. परास त्रिकोण : (१) लक्ष्य, (२) अर्धपारदर्शक आरसा, (३) भ्रमणक्षम आरसा, (४) आधार अंतर, (५) परास, (६) भिंग.

परासमापक

खंड ९
आ. १. साधा परिदर्शक : (१, २) आरसे, (३) अडथळा, (४) नळा.

परिदर्शक

खंड ९

परिमाणात्मक विश्लेषण

खंड ९

पर्सेल, एडवर्ड मिल्स

खंड ९

पाउली, व्होल्फगांग

खंड ९
आ. १. निर्वात ऊष्मीय निक्षेपण : (१) पोलादी तळ, (२) काचेची हंडी, (३) निओप्रीन रबराचे कडे, (४) विसरण पंप, (५) झडप, (६) परिभ्रमी पंप, (७) झडप, (८) पेनींग वायुदाबमापक, (९) टंगस्टन तारेचे तप्त वेटोळे, (१०) आधारस्तर, (११) पिरानी वायुदाबमापक.

पातळ पटल

खंड ९

पाशेन, फ्रीड्रिख

खंड ९
आ. १. दोन वेगवान इलेक्ट्रॉनांमधील परस्परक्रिया दाकविणारी फाइनमन आकृती.

पुंज क्षेत्र सिद्धांत

खंड ९
कृष्ण पदार्थाकरिता ऊर्जा वितरण : (अ) रॅली-जीन्स वितरण (आ) प्रयोगान्ती मिळालेले वितरण (1 A=10-8 सेंमी.)

पुंज सिद्धांत

खंड ९
आ. १. हायड्रोजन अणूमधील इलेक्ट्रॉनची अणुकेंद्रापासून निरनिराळ्या अरीय अंतरांवर असण्याची सापेक्ष संभाव्यता.

पुंजयामिकी

खंड ९
आ. १. रेणूचा प्रभाव गोल : (१) गोल, (२)द्रवाचे पृष्ठ.

पृष्ठताण

खंड ९
आ. १. इरिडियम स्फटिकाच्या पृष्ठाचे क्षेत्र-आयन सूक्ष्मदर्शक पद्धतीचे चित्र.

पृष्ठविज्ञान

खंड ९

पेरँ, झां बातीस्त

खंड ९

पॉझिट्रॉन

खंड ९

पॉयंटिंग, जॉन हेन्‍री

खंड ९

पॉवेल, सेसिल फ्रँक

खंड ९
संपूर्ण विद्युत् चुंबकीय वर्णपट

प्रकाश

खंड १०
आ. १. बिंदुमात्र प्रकाश उद्‌गमाने मिळणारी रेखीव छाया : (१) बिदुमात्र प्रकाश उद्‌गम, (२) अपारदर्शक उडथळा, (३) छायाशंकूं, (४) पडद्यावरील रेखीव छाया.

प्रकाशकी

खंड १०
आ. १. प्रतिमा सुलटी करण्यासाठी दर्पणाचा उपयोग : (१) प्रतिमाक्षेपक, (२) दर्पण, (३) अर्धपारदर्शक पडदा, (४) प्रेक्षक.

प्रकाशक्षेपक

खंड १०
आ. १. तरंगलांबी व सर्वसाधारण मानवी नेत्राची सापेक्ष संवेदनशीलता यांचा आलेख.

प्रकाशमापन

खंड १०
 आ. १ फेर्मी-डिरॅक सांख्यिकीप्रमाणे धातूमधील मुक्त इलेक्ट्रॉनाचे उत्सर्जन : Φ - पूर्वीच्या विवेचनानुसार वर्चस तटाची उंची W (=Φ + EF) फेर्मी-डिरॅक विवेचनानुसार वर्चस तटाची उंची

प्रकाशविद्युत्

खंड १०
आ. १. विपथन : प१ – पृथ्वीची गती ताऱ्यापासून येणाऱ्या प्रकाशाच्याच दिशेने असलेली पृथ्वीची स्थिती आणि प३ – त्याच्या विरूद्ध असलेली स्थिती प२, प४ – पृथ्वीची गती ताऱ्यापासून येणाऱ्या प्रकाशाला लंब असलेली स्थिती (१, २, ३, ४) ताऱ्याची वास्तविक दिशा, (५, ६) ताऱ्याची भासमान दिशा, (७) पृथ्वीची कक्षा α – विपथन कोन.

प्रकाशवेग

खंड १०
आ. १. विपथनाचे विश्लेषण : (१) प्रकाशीय संरचना, (२) निर्गत तरंगमुख, कखग-वस्तू, क’ख’ग' – प्रतिमा.

प्रकाशीय व्यूहांतील विपथन

खंड १०
आ. १. ॲबे प्रणमनांकमापक : (अ) रचना : ल१ – प्रणमनांकमापक लोलक, ल२ – प्रकाशनकारक लोलक, द्र – इष्ट द्रवाचा पातळ थर, ब – फिरती बैठक, भ – फिरता भुज, म – मोजपट्टी, द – दूरदर्शक, स – सीमांत किरण (आ) दर्शन क्षेत्र : र – कृष्ण व दीप्त अर्धांमधील विभाजक रेषा, त – लंघक तंतू (इ) उपकरणाचे बाह्य दृश्य.

प्रणमनांकमापन

खंड १०

प्रतिद्रव्य

खंड १०
खोल सागरातील डोंगराची प्रतिध्वनिमापकाद्वारे झालेली नोंद : (१) समुद्रपृष्ठदर्शक नोंद, (२) सागरतळदर्शक नोंद, (३) डोंगराचे शिखर.

प्रतिध्वनि

खंड १०
आ. १ तंतुमेघातील बर्फ-स्फटिकांचे प्रमुख प्रकार : (अ) षट्कोनी पट्टीच्या आकाराचा, (आ) स्तंभाकार, (इ) टोपीयुक्त स्तंभाकार, (ई) कोचदार स्तंभाकार.

प्रभामंडल

खंड १०
आ. १. बंदुकीच्या नळीतील वायुदाबातील बदल : (१) ज्वलनकोठी, (२) प्रक्षेप्याची प्रारंभीची स्थिती, (३) नळीचे मुख.

प्राक्षेपिकी

खंड १०

प्रांट्‌ल, लूटव्हिख

खंड १०
निरनिराळ्या पदार्थांमध्ये प्रारणामुळे होणाऱ्या हानीचे स्वरूप : न्यूट्रॉन स्रोत पातळ्या आसन्न (अंदाजी) आहेत. (शरणबल – विरूपण निर्माण करणारी प्रेरणा म्हणजे प्रतिबल व त्यामुळे निर्माण होणारी प्रतिविकृती यांच्यातील प्रमाणात विशिष्ट बदल एखाद्या पदार्थाच्या बाबतीत प्रतिबलाच्या ज्या मूल्याला घडून येतो, त्याला त्या पदार्थाचे शरणबल म्हणतात.

प्रारण

खंड १०
पृथ्वीभोवतालचे व्हॅन ॲलन प्रारण पट्ट : (अ) पृथ्वी, (आ) व्हॅन ॲलन पट्ट विभाग (I), (इ) व्हॅन ॲलन पट्ट विभाग (II), (ई) भूचुंबकीय क्षेत्र रेषा, (उ-द) भौगोलिक अक्ष. पट्ट विभागांच्या सीमांवर दाखविलेले १०, १०२, १०३, १०४ हे आकडे तेथील कण गणनत्वरा दर्शवितात.

प्रारण पट्ट

खंड १०
आ. १. पाण्यासाठी प्रावस्था आकृती (प्रमाणबद्ध नाही) : ब – त्रिक बिंदू, आ – क्रांतिक बिंदू, बआ – पाण्याचा बाष्पदाब व तापमान यांचा वक्र, बइ – बर्फाचा वितळबिंदू व त्यावरील दाब यांचा वक्र, बअ – बर्फाचा बाष्पदाब व तापमान यांचा वक्र (वा. दा. – वातावरणीय दाब).

प्रावस्था नियम

खंड १०

प्रॉचोरॉव्ह, आलिक्सांदर म्यिखायलव्ह्यिच

खंड १०

प्रोटॉन

खंड १०
फ

फाइनमन, रिचर्ड फिलिप्स

खंड १०

फिच, व्हाल लॉग्सडॉन

खंड १०

फूको, झां बेर्नार लेआँ

खंड १०
मायकेल फॅराडे

फॅराडे, मायकेल

खंड १०

फॅरेनहाइट, गाब्रिएल डानिएल

खंड १०
आ. १. व्यस्त स्पिनेल फेराइटमधील A व B स्थानांवरील आयनांच्या इलेक्ट्रॉन परिवलनांची मांडणी

फेराइटे

खंड १०
एन्रीको फेर्मी

फेर्मी, एन्‍रीको

खंड १०
आ. १. द्रवाचा निचरा न झालेल्या फेसातील बुडबुडे

फेस

खंड १०

फोटॉन

खंड १०

फोनॉन

खंड १०
बेंजामिन फ्रँक्लिन

फ्रँक्लिन, बेंजामिन

खंड १०

फ्राउनहोफर, योझेफ फोन

खंड १०

फ्रांक, जेम्स

खंड १०

फ्रेनेल, आग्यूस्तीन झा

खंड १०
ब
बारडीन, जॉन

बारडीन, जॉन

खंड ११

बार्क्ला, चार्ल्स ग्लव्हर

खंड ११

बासव्ह, न्यिकली गेनेडियव्ह्यिच

खंड ११
आंत्वान आंरी बेक्रेल

बेक्रेल, आंत्वान आंरी

खंड ११

बेक्रेल, आंत्वान सेझार

खंड ११

बेक्रेल, आलेक्सांद्र एद्माँ

खंड ११

बेटे, हान्स आल्ब्रेख्ट

खंड ११
अलेक्झांडर ग्रॅहॅम बेल

बेल, अलेक्झांडर ग्रॅहॅम

खंड ११

बॉइल, रॉबर्ट

खंड ११

बोटे, व्हाल्टर व्हिल्हेल्म गेओर्ख फ्रांट्‌स

खंड ११

बोर, ऑगे नील्स

खंड ११
नील्स बोर

बोर, नील्स हेन्‍रिक डेव्हिड

खंड ११
माक्स बोर्न

बोर्न, माक्स

खंड ११

बोल्टस्‌मान, लूटव्हिख

खंड ११
बोस, सत्येंद्रनाथ

बोस, सत्येंद्रनाथ

खंड ११
सर जगदीशचंद्र बोस

बोस, सर जगदीशचंद्र

खंड ११

ब्यर्कनेस, व्हिल्हेल्म ( फ्रिमन कोरेन )

खंड ११

ब्राउन, कार्ल फेर्डिनांट

खंड ११
व्हेर्नर फोन ब्राउन

ब्राउन, व्हेर्नर फोन

खंड ११

ब्रिजमन, पर्सी विल्यम्स

खंड ११

ब्रूस्टर, सर डेव्हिड

खंड ११

ब्रॅग, सर ( विल्यम ) लॉरेन्स

खंड ११

ब्रॅग, सर विल्यम हेन्‍री

खंड ११

ब्रॅटन, वॉल्टर हौझर

खंड ११

ब्रॉग्ली, मॉरिस द

खंड ११

ब्रॉग्ली, ल्वी व्हीक्तॉर द

खंड ११

ब्लॅक, जोसेफ

खंड ११

ब्लॅकेट, पॅट्रिक मेनार्ड स्ट्यूअर्ड

खंड ११

ब्लॉक, फीलिक्स

खंड ११
भ
शांतिस्वरूप भटनागर

भटनागर, शांतिस्वरूप

खंड १२
होमी जहांगीर भाभा

भाभा, होमी जहांगीर

खंड १२
भिंग

भिंग

खंड १२
आ. १. अ या ठिकाणच्या भूचुंबकीय क्षेत्राचे विनिर्देशन व भूचुंबकीय मूलराशी : खस्वस्तिक म्हणजे एखाद्या ठिकाणच्या निरीक्षणकाच्या थेट माथ्यावरील खगोलाचा बिंदू व अधःस्वस्तिक म्हणजे खस्वस्तिक बिंदूच्या विरुद्ध बाजूकडील खगोलावरील बिंदू.

भूचुंबकत्व

खंड १२
आ. १. दोन स्थानकांमधील विद्युत्‌ क्षेत्रांत एकाच वेळी कालानुसार होणारे नैसर्गिक जागतिक बदल

भूविद्युत्

खंड १२
भोंगा

भोंगा

खंड १२

भौतिकी

खंड १२
म

मकर संक्रमण व संक्रांत

खंड १२
मँक्सवेल विद्युत् चुंबकीय समीकरणे

मँक्सवेल विद्युत् चुंबकीय समीकरणे

खंड १३
लिझे माइटनर

माइटनर, लिझे

खंड १३

माख अंक

खंड १३
आल्बेर्ट मायकेलसन

मायकेलसन, आल्बेर्ट आब्राहाम

खंड १३

मायर, मारीआ गोपर्ट

खंड १३
गूल्येल्मो मार्कोनी

मार्कोनी, मार्केझे गूल्येल्मो

खंड १३

मित्र, शिशिर कुमार

खंड १३
रॉबर्ट अँड्रूझ मिलिकन

मिलिकन, रॉबर्ट अँड्रूझ

खंड १३
मूलकण

मूलकण

खंड १३

मृगजळ

खंड १३
जेम्स क्लार्क मॅक्सवेल

मॅक्सवेल, जेम्स क्लार्क

खंड १३
आंतरराष्ट्रीय मीटरच्या मूळ नमुन्याचा काटच्छेद.

मेट्रिक पद्धति

खंड १३
एम्‌. जी. के. मेनन.

मेनन, माम्‌बिलिकाल्‌थिल गोविंद कुमार

खंड १३

मेर, सायमन व्हॅन डर

खंड १३

मॉट, सर नेव्हिल फ्रान्सिस

खंड १३

मॉटेलसन, बेंजामिन रॉय ( बेन आर्‌. )

खंड १३
आ. १. मॉसबावर वर्णपटमापकाची मांडणी : (१) ऊर्जा परिवर्तक, (२) शिशाच्या आवरणात ठेवलेला उत्सर्जक, (३) शोषक, (४) अभिज्ञातक, (५) गॅमा-किरण शलाका.

मॉसबावर परिणाम

खंड १३

मॉसबावर, रूडोल्फ लूटव्हिख

खंड १३
य

यंग, टॉमस

खंड १४

यांग, चेन निंग

खंड १४
यामिकी

यामिकी

खंड १४

यूइंग, सर जेम्स ॲल्फ्रेड

खंड १४

यूकावा, हीडेकी

खंड १४
र

रम्फर्ड, बेंजामिन टॉम्पसन काउंट

खंड १४

राइल, सर मार्टिन

खंड १४

राबी, इझिडॉर इझाक

खंड १४
राजा रामण्णा

रामण्णा, राजा

खंड १४
रामन परिणाम

रामन परिणाम

श्रीनिवास कृष्णन

रूबिया, कार्लो

खंड १४

रॅली, जॉन विल्यम स्ट्रट

खंड १४
आ. १. रेडीओ दूरदर्शकाचे मूलभूत घटक विभाग : (१) रेडीओ तरंग, (२) दिशिक थाळी आकाशक, (३) आधार बैठक, विद्युत चलित्र (मोटर), (५) दिशादर्शक, (६) चलित्र नियंत्रक, (७) ग्राही, (८) संदर्शक. थाळी जड असल्याने तिचे परिभ्रमणं करण्यासाठी विद्युत् चलित्राचा उपयोग केला जातो. कोणत्याही क्षणी आकाशकाचा उन्नत कोन (आकाशकाच्या अक्षाचा क्षितिज पातळीशी होणारा कोन) किती आहे हे दाखविणारी दिशादर्शक ही योजना असते.

रेडिओ दूरदर्शक

खंड १४
आ. १. विद्युत् द्विध्रुवी परिबलयुक्त रेणूंमधील परस्परक्रिया : रेणू अ व आ यांना शाश्वत विद्युत् द्विध्रुवी परिबल असल्यामुळे त्यांमध्ये आकर्षणी प्रेरणा निर्माण होते.

रेणवीय भौतिकी

खंड १४
आ. १. पारंपारिक बट्टी-शलाका पद्धत : (१) भट्टी कोठी, (२) समांतरित्र कोठी, (३) परीक्षा कोटी, (४) छिद्र, (५) छिद्र, (६) अभिज्ञापन योजना, (७) व (८) निर्वात पंपाकडे अ१, व अ२ विभाजक पटले.

रेणवीय शलाका

खंड १४

रोलंड, हेन्री ऑगस्टस

खंड १५

रोहरर, हाइन्रिख

खंड १५
ल

लँड, एडविन हर्बर्ट

खंड १५

लँब, विलिस यूजीन

खंड १५
लंबक

लंबक

खंड १५

लबक

खंड १५
आ. १. मानवी देहाच्या अवयवांच्या लांबीवर प्रारंभी आधारलेली एकके

लांबी, क्षेत्रफळ व घनफळ यांची एकके

खंड १५

लाल, देवेंद्र

खंड १५

लीपमान, गाब्रिएल

खंड १५

लेनार्ट, फीलिप एडूआर्ट आंटोन फोन

खंड १५

लॉरेन्स, अर्नेस्ट ऑरलँडो

खंड १५

लोरेन्ट्स, हेंड्रिक आंटोन

खंड १५
व
आ. १. वक्रनलिकेची साधी रचना : आखूड भुजा, इई –लांब भुजा.

वक्रनलिका

खंड १५
आ. १. ईजिप्तमधील राजवंशपूर्व काळातील चुनखडकाचा तराजू व वजने (इ. स. पू. सु. ७००० ते ५०००).

वजने व मापे

खंड १५
वर्चस्

वर्चस्

खंड १५

वर्चस् मापक

खंड १५
आ. १. न्यूटन यांच्या वर्ण वर्तुळाचे एक स्वरूप.

वर्ण व वर्णमापन

खंड १५
आ. १. बन्सन ज्वालक ज्योत : (१) लवण विद्राव, (२) ॲस्बेस्टसाची वात, (३) ज्योत, (४) बन्सन ज्वालक.

वर्णपटविज्ञान

खंड १५

वाइनबर्ग, स्टीव्हन

खंड १५

वातावरणीय द्युति

खंड १५
 आ. १. अस्पष्ट मृगजळ : (१) किनारा, (२) अस्पष्ट दिसणारा किनारा, (३) हवेचे दाट थर, (४) हवेचे विरळ थर, (५) पाणी.

वातावरणीय प्रकाशकी

खंड १५

वातावरणीय विद्युत्

खंड १५

वायु

खंड १६

वायुगतिकी

खंड १६

वायुभारमापक

खंड १६

वायुमापक

खंड १६
वायुयामिकी

वायुयामिकी

खंड १६
वायूंचे द्रवीकरण

वायूंचे द्रवीकरण

खंड १६

विग्नर, यूजीन पॉल

खंड १६
 आ.१.सुवर्णपत्र विद्युत् दर्शक : (१) पितळेची सळई, (२) पितळेची गोळी, (३) रबरी वूच, (४) सुवर्णपत्र, (५) काचेची बाटली.

विद्युत्

खंड १६

विद्युत् अपारक पदार्थ

खंड १६

विद्युत् आकारांतर

खंड १६
विद्युत् गतिकी

विद्युत् गतिकी

खंड १६
विद्युत् घंटा : (१) विद्युत् चुंबक, (२) धात्र, (३) लोळी, (४) स्प्रिंग, (५) संपर्क स्क्रू, (६) दाब बटन, (७) अग्र.

विद्युत् घंटा

खंड १६
(अ) विद्युत् चुंबकीय तरंगातील E आणि H क्षेत्र सदिश : (१) प्रसारण (आ) तरंग प्रसारातील कंप्रता (f), तरंगलांबी (l) आणि तरंग गती (V) यांचे महत्त्व आणि परस्परसंबंध (A- परमप्रसर, T-आवर्तन काल).

विद्युत् चुंबकीय तरंग

खंड १६
विद्युत् चुंबकीय प्रारण

विद्युत् चुंबकीय प्रारण

खंड १६
आ. १. विद्युत् जालक : V1 = १०व्होल्ट V2 = २० व्होल्ट Z1, Z2, Z3, Z4, आणि Z5 अनुक्रमे १, २, ३, ५ व २ ओहम.

विद्युत् जालक सिद्धांत

खंड १६
एका छिद्रामधील विद्युत् तर्षण : V- वेग

विद्युत् तर्षण

खंड १६
आ. १. जोशी परिणाम दर्शविणारा आलेख : (१) अंधार असतानाचा विद्युत् प्रवाह (i1 ), (2) प्रकाशझोत टाकवल्यावर वाहणारा विद्युत् प्रवाह (i2).

विद्युत् प्रकाशकी परिणाम

खंड १६

विद्युत् प्रवाहमापक

खंड १६
आ. १. विद्युत् भार युग्मित प्रयुक्ति : (अ) रचना ( आ) आडवा छेद (इ) द्वार वर्चसांचे विविध वेळी लावलेले वर्चस् (ई) वरील प्रसंगी वर्चस् क्रूप आणि त्यातील इलेक्टॉनांची संख्या (वि१, वि२, वि३,-द्वारांना लावलेले वर्चस् क१, क२, क३, क४-काल ).

विद्युत् भार युग्मित प्रयुक्ति

खंड १६

विद्युत् वर्चस् मापक

खंड १६
आ. १. स्फटिक जालकाच्या आयनांमधील अंतर (r) अनंतापासून समतोल मूल्या (rE) पर्यंत कमी केले असता विकसित होणारे अनुमत ऊर्जापट्ट.

विद्युत् संवहन

खंड १६
 आ. १. दूरदर्शकाची विभेदन सीमा : (अ) दूरदर्शक : (१) वस्तुभिंग, (२) नेत्रभिंग, प१, प२-दूरदर्शकातून दिसणाऱ्या प्रतिमा (आ) फ्राउनहोफर आकृतीबंध : (आ१)  &gt &gtθ, (आ२) ϕ = θ.

विभेदनक्षमता

खंड १६

विल्सन, केनिथ गेडस

खंड १६

विल्सन, चार्ल्स टॉमसन रीस

खंड १६

विल्सन, रॉबर्ट वुडरो

खंड १६
आ. १. विवर्तन जालकावर पडणारे आपाती किरण आणि जालकावरून विवर्तित होणारे किरण : (अ) तिर्यक पतन (आ) लंबरूप पतन (इ) ‘आ’मधील विवर्तित प्रकाशाचा फ्राउनहोफर आकृतिबंध.

विवर्तन जालक

खंड १६

विशिष्ट गुरुत्व

खंड १६
आ. १. प्राथमिक विश्वकिरणांतील प्रोटॉन (H) व हीलियम (He) अणुकेंद्र यांचा ऊर्जावर्णपट. 0-पृथ्वीसमीप अभिज्ञापित प्रोटॉन, 0-पृथ्वीसमीप अभिज्ञापित हीलियम अणुकेंद्र (गणन करून काढलेले पृथ्वीसमीप वर्णपट तुटक रेषांनी व जवळच्या आंतरतारकीय अवकाशासाठी गणन केलेले वर्णपट अखंड रेषांनी दाखविले आहेत. या वेळेस सूर्य शांत स्थितीत आहे.)

विश्वकिरण

खंड १६

वीन, व्हिल्हेल्म

खंड १७

वुड, रॉबर्ट विल्यम्झ

खंड १७

वुलस्टन, विल्यम हाइड

खंड १७

वेबर, व्हिल्हेल्म एडूआर्ट

खंड १७

वॉल्टन, अर्नेस्ट टॉमस सिन्टन

खंड १६
आ. १. तरंगमुख विभाजन व्यतिकरण : (अ) यंग द्विसूचिछिद्र व्यतिकरणमापक (आ) लॉइड आरशाचे व्यतिकरणमापक : (१) बिंदू उद्गम, (२) दोन सूचिछिद्रे, (३) दोन गोलीय तरंगांचे व्यतिकरण, (४) आरसा.

व्यतिकरणमापन

खंड १७
आ. १. व्हर्नियर प्रमाणाचे प्रकार : (अ) सरळ (३.६ हे मापन) (आ) पश्वगामी (१२.७ हे मापन) : म-मुख्य प्रमाण, व-व्हर्नियर प्रमाण.

व्हर्नियर

खंड १७
व्हीट्‌स्टन सेतु

व्हीट्‌स्टन सेतु

खंड १७
व्हीट्‌स्टन, सर चार्ल्स

व्हीट्‌स्टन, सर चार्ल्स

खंड १७

व्हॅन अॅलन प्रारण पट्ट

खंड १७
आ. १. ( अ ) फिरत्या वेटोळ्याच्या व्होल्टमापकातील चिरचुंबकाची रचना : ( १ ) नालाकृती चिरचुंबक, ( २ ) दर्शक, ( ३ ) शून्य स्थान नियंत्रक, ( ४ ) नियामक स्प्रिंग, ( ५ ) प्रतिभार, ( ६ ) चुंबकीय ध्रुव, ( ७ ) वेटोळे.

व्होल्टमापक

खंड १७

व्होल्टा, आलेस्सांद्रो जूझेप्पे

खंड १७
श

शूस्टर, सर आर्थर

खंड १७

शॉक्ली, विल्यम ब्रॅडफोर्ड

खंड १७

शॉलो, आर्थर लेनर्ड

खंड १७

श्टार्क परिणाम

खंड १८

श्टार्क, योहानेस

खंड १८

श्टेफान, योझेफ

खंड १८

श्मिट, बेर्नहार्ट फोल्डमार

खंड १८
आ. १. द्रवामधील श्यान कर्षण.

श्यानता

खंड १८
श्रवणमिति

श्रवणमिति

खंड १८

श्राव्यातीत ध्वनिकी

खंड १८
एर्व्हीन श्रोडिंजर

श्रोडिंजर, एर्व्हीन

खंड १८

श्विंगर, जूल्यॅन सीमॉर

खंड १८
स

संदर्भ – व्यूह

खंड १८

संदीप्ति

खंड १८
सूर्यावरील गरम आयनद्रायूचा फुगा प्रसरण पावून फुटण्याआधीचे क्षण, तीन स्वतंत्र कृत्रिम उपग्रहावरील सात उपकरणांव्दारे छायचित्रे घेऊन, उपलब्ध माहिती आणि ती छायाचित्रे ही आदाने वापरून संगणक आलेखिकीव्दारे निर्माण केलेले सद्दश्यीकरण.

सदृशीकरण

खंड १८

संधिप्रकाश

खंड १८

समता – २

खंड १८

समतोल

खंड १८

समद्रव्यमानांक

खंड १८

समन्यूट्रॉनांक

खंड १८
सममिति नियम

सममिति नियम

खंड १८
आ. १. सरल हरात्मक गती

सरल हरात्मक गति

खंड १८

सलाम, अब्दुस

खंड १८
संवेगाची अक्षय्यता

संवेगाची अक्षय्यता

खंड १८
साखॅरोव्ह, आंद्रेई डिमिट्रियेव्ह्यिच

साखॅरोव्ह, आंद्रेई डिमिट्रियेव्ह्यिच

खंड १९
 आ. १. S व S ' या दोन निरुढीय संदर्भ-चौकटीत दाखविलेल्या स्थानाचे सहनिर्देशक अनुक्रमे (x,y,z,t) व (x'y'z't') आहेत.

सापेक्षता सिद्धांत

खंड १९
विक्रम साराभाई

साराभाई, विक्रम अंबालाल

खंड १९
मेघनाद साहा

साहा, मेघनाद

खंड १९

सिंक्रोट्रॉन प्रारण

खंड १९

सीग्बान, काई मान्ने

खंड १९

सीग्बान, कार्ल मान्ने येऑऱ्य

खंड १९
सुदर्शन, एनॅकल कँडी जॉर्ज

सुदर्शन, एनॅकल कँडी जॉर्ज

खंड १९
आ. १. सामान्य विवर्धक : (१) दुहेरी बहिर्गोल विवर्धक, (२) द्विक् विवर्धक, (३) कॉडिंग्टन विवर्धक, (४) हेस्टिंग्ज त्रिक् विवर्धक, (५) अवर्णी विवर्धक.

सूक्ष्मदर्शक

खंड १९
ध्वनिकीय भिंग : (१) नमुना, (२) पाण्याचा थेंब, (३) पृष्ठतरंग, (४) ऊर्जापरिवर्तक, (५) नील स्फटिकाचे भिंग, (६) आदान, (७) प्रदान.

सूक्ष्मदर्शक, ध्वनिकीय

खंड १९
सूक्ष्ममापन स्क्रू गेज

सूक्ष्ममापक

खंड १९

सूर्यप्रकाश

खंड १९
एमील्यो जीनो सेग्रे

सेग्रे, एमील्यो जीनो

खंड २०
सेठना, होमी नुसेरवानजी

सेठना, होमी नुसेरवानजी

खंड २०

सेल्सिअस, आंडर्स

खंड २०

सोनार व सोफार

खंड २०
स्क्रीफर, जॉन रॉबर्ट

स्क्रीफर, जॉन रॉबर्ट

खंड २०

स्टर्जन, विल्यम

खंड २०
स्टर्न, ओटो

स्टर्न, ओटो

खंड २०
स्टाइनबर्गर, जॅक

स्टाइनबर्गर, जॅक

खंड २०
स्टॉर्मर, हॉर्स्ट लूटव्हिख

स्टॉर्मर, हॉर्स्ट लूटव्हिख

खंड २०
स्टोक्स, सर जॉर्ज गेब्रिएल

स्टोक्स, सर जॉर्ज गेब्रिएल

खंड २०

स्ट्रिंग सिद्धांत

खंड २०
( अ ) आदर्श वायू आणि ( आ ) प्रत्यक्ष वायू यांचे तापमान ( T ) स्थिर असतानाचे दाब ( P ) — आयतन V ) आलेख (‘ आ ’ आलेखामध्ये तुटक रेषेमधील भाग द्रव आणि वायू यांचे मिश्रण दर्शवितो ).

स्थिति समीकरण

खंड २०
आ. १. दंडावरील थेट वा उदग्र परिबल

स्थितिस्थापकता

खंड २०
स्थिरवत स्थितीच्या विश्वाचे दीर्घकालीन प्रसरण होते, परंतु त्याचबरोबर त्यात कमी आवर्तनकालाची दोलनेदेखील होतात. दोलनात आलटून--पालटून विश्वाचे प्रसरण आणि आकुंचन होत राहते.

स्थिर स्थिति विश्वाचा सिद्धांत

खंड २०
व्हिलेब्रॉर्ट स्नेल व्हान रॉयेन

स्नेल व्हान रॉयेन, व्हिलेब्रॉर्ट

खंड २०
स्मिथ, जॉर्ज एलवुड

स्मिथ, जॉर्ज एलवुड

खंड २०

स्रोतशास्त्र

खंड २०

स्वाभाविक स्थिरांक

खंड २०
ह
हरात्मक विश्लेषण

हरात्मक विश्लेषण

खंड २०

हर्झबर्ग, गेरहार्ट

खंड २०

हर्ट्झ, गुस्टाफ

खंड २०

हर्ट्झ, हाइन्रिख रूडोल्फ

खंड २०
रसेल ॲलन हल्स

हल्स, रसेल ॲलन

खंड २०
व्हेर्नर कार्ल हायझेनबेर्क

हायझेनबेर्क, व्हेर्नर कार्ल

खंड २०

हायड्रोजन बाँब

खंड २०
पीटर वेर हिग्ज

हिग्ज, पीटर वेर

खंड २०

हुक, रॉबर्ट

खंड २०
जोझेफ हेन्री

हेन्री, जोझेफ

खंड २०
हेर्मान लूटव्हिख फेर्डिनांट फोन हेल्महोल्ट्स

हेल्महोल्ट्‌स, हेर्मान लूटव्हिख फेर्डिनांट फोन

खंड २०

हेव्हिसाइड, ऑलिव्हर

खंड २०
स्टीव्हन विल्यम हॉकिंग

हॉकिंग, स्टीव्हन विल्यम

खंड २०
जॉन लेविस हॉल

हॉल, जॉन लेविस

खंड २०

होकायंत्र

खंड २०

होफस्टाटर, रॉबर्ट

खंड २०
गेरार्ड्युस’टी होफ्ट

होफ्ट, गेरार्ड्युस’टी

खंड २०

ह्यूझ, डेव्हिड एडवर्ड

खंड २०

अर्थशास्त्र (566) अवर्गीकृत (2722) आयुर्वेद (83) इंग्रजी भा. सा. (223) इतिहास (669) इतिहास, जागतिक (203) इतिहास, भारतीय (338) उद्योग व व्यापार (333) उपयुक्त कला (102) कला सामान्य (88) कायदा (273) कीटकविज्ञान (84) कृषिविज्ञान (220) खगोलशास्त्र (290) खेळ (113) गणित (155) चित्रकला (77) तत्त्वज्ञान (261) धर्म (680) पुरातत्त्वविद्या (177) प्राणिविज्ञान (224) फ्रेंच भा. सा. (98) बंगाली भा. सा. (72) भाषाशास्त्र (94) भूगोल (3060) भूविज्ञान (490) भौतिकी (427) मराठी भा. सा. (269) मानवशास्त्र (297) मानवी वैद्यक (187) मानसशास्त्र (175) यांत्रिक अभियांत्रिकी (121) युद्धशास्त्र (233) यूरोपीय भा. सा. (114) रसायनशास्त्र (456) राज्यशास्त्र (494) वनस्पतिविज्ञान (1386) वातावरणविज्ञान (87) वास्तुकला (93) विद्युत् अभियांत्रिकी (69) शिक्षणशास्त्र (254) संगीत (208) संस्कृत भा. सा. (165) समाजशास्त्र (227) हिंदी भा. सा. (82)

  • 18,021,559 अभ्यागत

© मराठी विश्वकोश निर्मिती मंडळ - सर्व हक्क राखीव | अनन्या मल्टीटेक प्रायवेट लिमिटेड द्वारा विकसित

Skip to content
Open toolbar Accessibility Tools

Accessibility Tools

  • Increase TextIncrease Text
  • Decrease TextDecrease Text
  • GrayscaleGrayscale
  • High ContrastHigh Contrast
  • Negative ContrastNegative Contrast
  • Light BackgroundLight Background
  • Links UnderlineLinks Underline
  • Readable FontReadable Font
  • Reset Reset