उद्योग व व्यापार – मराठी विश्वकोश प्रथमावृत्ती

ॲ

ॲडिपिक अम्‍ल

ॲल्युमिनियम निष्कर्षणाची विद्युत् विच्छेदन भट्टी. (१) पोलादी पट्टी, (२) कार्बनाचे अस्तर, (३) विद्युत् निरोधक, (४)तांब्याचा ऋणाग्र, (५) वितळलेले विद्युत् विच्छेद्य, (६) वितळलेले ॲल्युमिनियम, (७) तांब्याचा धनाग्र-दांडा, (८) कार्बन विद्युत् अग्र, (९) घट्ट झालेल्या विद्युत् विच्छेद्याचा थर आणि ॲल्युमिना, (१०) वितळलेले ॲल्युमिनियम रोखून धरणारे ओलसर मातीचे बूच.

ॲल्युमिनियम

ॲस्बेस्टस

आ

आइसक्रीम

आग निवारण

आ. १. आगपेटी तयार करण्यासाठी लागणारे लाकडाचे तुकडे. (१) झाकणाकरिता लागणारा तुकडा, (२) आतील खणाचा कडेचा तुकडा, (३) आतील खणाचा तळाचा तुकडा.

आगकाड्या

आर्कराइट, सर रिचर्ड

आसंजके

इ

आ. १. घरगुती चुलीचा वायू ज्वालक : (१) वायू, (२) वायूचे छिद्रमुख, (३) हवा, (४) ज्वालकाचा गळा, (५) वायु-हवा मिश्रण कक्ष, (६) ज्वालकशीर्ष, (७) ज्वाला भोके

इलेक्ट्रॉनीय उद्योग

ई

ईस्टमन, जॉर्ज

उ

उच्चतापसह पदार्थ

उदबत्ती

उद्योग अभियांत्रिकी

ए

एथॅनॉल अमाइने

एनॅमल

ऑ

ऑक्झॅलिक अम्‍ल

औ

आ. १. उत्प्रेरक संच

औद्योगिक अपशिष्ट

आ.१. उच्च दाब व नीच जलपृष्ठाची जोड-झडप (टॉपकिन्सन)

औद्योगिक धोके

औद्योगिक संशोधन

औषधनिर्मिति

क

आ. १. विविध प्रकारच्या (अ) कातर्‍या, (आ) चाकू, (इ) सुर्‍या आणि (ई) वस्तरा.

कटलरी

आ. क्र. १. वाटण यंत्र : (१) स्थिर पोलादी दांडे, (२) पोलादी दांडे बसविलेले चाक, (३) चाकाचा आस, (४) आसावर बसविलेली यांत्रिक शक्तीने फिरवावयाची कप्पी, (५) टाकी स्वच्छ करण्याकरिता सांडपाण्याचा मार्ग, (६) वाटलेल्या लगद्याचे मिश्रण बाहेर नेण्याचे तोंड

काचभट्टीतून फुंकनळीच्या साहाय्याने काचेचा रस बाहेर काडण्याची प्रकिया.

आ. १. अखंड तंतूंचे उत्पादन : (१) काचेच्या गोट्या, (२) गोट्या वितळविण्याची भट्टी, (३) अखंड तंतू, (४) बंधकद्रव्याची फवारणी, (५) रीळ.

काच, तंतुरूप

काजळी

काथ्या

कापडावर छापावयाच्या विविध नक्षीकामांचे नमुने

कापड उद्योग

आ. १. हाताने करावयाच्या छपाईचा ठसा

कापड छपाई

आ. १. कॅलेंडरिंग संस्करणाचे प्रकार : (चेझिंग), (आ) स्विझिंग, (इ) घर्षण.

कापडावरील अंतिम संस्करण

कारखाना

कार्टराइट, एडमंड

कार्बन कागद

आ. १. ल रॉय यांचे तोलचक्र व सुटका यंत्रणा : (अ) तोलचक्र, (प्र) प्रतिबंधक, (ज) सुटका चक्र.

कालमापक

थांबते घड्याळ : (अ) तबकडी : (१) सेकंद काटा, (२)मिनिट काटा. (आ) तबकडीखालील दृश्य : (१) मोगरा, (२) किल्ली धारक स्क्रू, (३) मिनिट कॅम, (४) सेकंद कॅम, (५) तोलचक्रास रोखणारी तार व तरफ, (६) तरफ मार्गदर्शक दातेरी चक्र, (७) काटे शून्यावर नेणारी तरफ, (८) प्रमुख तरफेची जोर स्प्रिंग, (९) प्रमुख तरफ.

काललेखक

कीटकनाशके

अश्मयुगीन ते आतापर्यंत वापरात असलेल्या विविध कुऱ्हाडी : (१) पुराणाश्मयुगीन फ्लिंटची कुऱ्हाड, (२) नवाश्मयुगातील दगडी कुऱ्हाड, (३) विसाव्या शतकातील ऑस्ट्रेलियातील रानटी लोकांची कुऱ्हाड, (४) इ. स. पू. २०००-१३०० काळातील ईजिप्तमधील युद्ध-कुऱ्हाड (ब्राँझयुगीन), (५) रोमन कारागिरी दाखविणारी इ. स. पू. तिसऱ्या शतकातील ब्राँझयुगीन कुऱ्हाड, (६) स्वित्झर्लंडमधील ला टीनी संस्कृती दाखविणारी तोंड असलेली व लाकडी दांडायुक्त कुऱ्हाड, (७) सातव्या शतकातील उत्तर फ्रान्समधूल युद्ध-कुऱ्हाड, (८) व्हायकिंग पद्धतीची कुऱ्हाड, (९) वसाहतीच्या काळातील रुंद पात्याची अमेरिकन कुऱ्हाड, (१०) आधुनिक दुधारी पोलादी कुऱ्हाड, (११) प्रचलित भारतीय कुऱ्हाड : (अ) फांद्या तोडण्याची कुऱ्हाड, (आ) लाकूड फोडण्याची कुऱ्हाड, (इ) फरशी (परशू), (ई) वाकस (सुताराची कुऱ्हाड)

कुर्‍हाड

आ. १. ईजिप्तमधील पुरातन कुलूप व किल्ली

कुलपे व तिजोर्‍या

कृंतकनाशके

कॅक्स्टन, विल्यम

आ. १. साधा कॅमेरा : (१) प्रकाशबंद पेटी, (२) भिंग, (३) झडप, (४) दृश्यदर्शक, (५) प्रकाशचित्रण फिल्म.

कॅमेरा

केसीन

आ. १. मधुकोशांकार भर्जन भट्टी : (अ) कोळसा आत टाकण्याचे दार, (आ) कोळसा सारखा करण्याचे व हवा आत सोडण्याचे दार.

कोंडा

कोडीन

कोल गॅसच्या शुद्धीकरणाचा आराखडा : (१) बकपात्र, (२) निर्वात चोषक, (३) शीतक, (४)लिव्हिसी शुद्धीकारक, (५) स्थिर विद्युत् पद्धतीने डांबर अलग करणारे उपकरण, (६) घूर्णक शुद्धीकारक, (७) डांबर, (८) अमोनिया, (९) पाणी, (१०) बेंझॉईल व गंधक शुद्धीकारक, (११) गॅसमापक, (१२) गॅस-धारकपात्र, (१३) गॅस शुद्धीकरण संयंत्र, (१४) नियंत्रक, (१५) पंप, (१६) वितरणासाठी गॅस.

कोल गॅस

कोळसा, लोणारी

आ.१. कौलांचे प्रकार : (अ) नळीचे कौल, (आ) चपटे कौल, (इ) स्पॅनिश कौल, (ई) चुन्यामध्ये बसविण्याची जुन्या यूरोपीय पद्धतीची कौले, (उ) संगमरवरी दगडाची कौले, (ऊ) मंगलोरी कौल.

क्रॉम्प्टन, सॅम्युएल

घ

आ. १. ईजिप्ती पाणघड्याळ

घड्याळ

घासकागद

छ

छत्री : (१) दांडा, (२) पंचपात्र, (३) मूठ, (४) काड्या, (५) कापड, (६) अटकाव.

छत्री

आ.१. छायाचित्रण पायसात (अ) प्रकाशनानंतर व (आ) विकाशनानंतर होणारा फरक दाखविण्यासाठी घेतलेल्या फिल्मचा उभा छेद : (१) जिलेटिनाचा थर, (२) आधारक, (३) जिलेटिनाच्या थरातील निलंबित सिल्व्हर हॅलाइडाचे स्फटिक, (४) सिल्व्हर हॅलाइडाच्या स्फटिकांवर प्रकाश पडल्यामुळे स्थलांतरित झालेले अदृश्य धातुरूप चांदीचे कण, (५) विकाशनानंतर संपूर्ण काळे झालेले कण.

छायाचित्रण

ज

जंतुनाशके

जर व कलाबतू

जलचिन्ह

आ. १. कापडावर जलरोधक पदार्थाचा थर देण्याची एक पद्धत : (१) कापड, (२) जलरोधक पदार्थांचा विद्राव भरलेले पात्र, (३) रुळ, (४) बंदिस्त कोठी, (५) वाफेच्या नलिका, (६) थंड पाण्याचा फवारा.

जलरोधीकरण

जिलेटीन

झ

झाडू व ब्रश

आ.१ पिंजऱ्याच्या व नलिकेच्या आकारांच्या पोकळ्यांनी तयार झालेली संरचना : (१) ग्मेलिनाइट, (२) लेव्हीनाइट, (३) एरिओनाइट.

झिओलाइट गट

ड

डनलॉप, जॉन बॉइड

संस्करणासाठी आंब्यांची निवड

डबाबंदीकरण

आ. १. कॉपर्स अखंड डांबर ऊर्ध्वपातन यंत्रसंच : (१) कच्चे डांबर, (२) पंप, (३) उष्णता विनिमयक (याच्याद्वारा जड डांबर नलिका वलयात जाते), (४) वातावरणीय स्तंभ, (५) कच्च्या हलक्या तेलाचे पश्चवाहन (१० : १), (६) क्षालन तेल पश्चवाहन (८ : १), (७) पिच स्तंभ, (८) उष्णता विनिमयकाद्वारा, (९) पिच, (१०) अँथ्रॅसीन स्तंभ, (११) निर्वात शीतक, (१२) निर्वात पंप, (१३) उर्वरित वायू चिमणीकडे, (१४) नॅप्थॅलीन अंश, (१५) क्षालन तेल (पहिला अंश), (१६) मिश्रित अँथ्रॅसीन तेले, (१७) क्षालन तेल (दुसरा अंश), (१८) कार्‌बॉलिक तेल, (१९) हलके अशुद्ध तेल. (तापमानाचे आकडे º से. मध्ये).

डांबर

डिस्टेंपर

डीझेल तेल

थ

थर्मास : (१) बाहेरचे धातूचे पात्र (किंवा डबा), (२) बाहेरची काचेची बाटली, (३) निर्वात, (४) आतील बाटली, (५) धक्काशोषक, (६) बूच, (७) झाकण, (८) हवा काढून घेतल्यावर बंद केलेले तोंड.

थर्मास

(अ) थॅलिक अम्‍ल (आ) आयसोप्थलिक अम्ल (इ) टेरेप्थॅलिक अम्ल

थॅलिक अम्‍ले

ध

नदीकाठावरील घरगुती धुलाई

धुलाई

धूम्रकारी पदार्थ

आ.१. विरूपित व अविरूपित घळींचे आकार : (अ) लाँग प्ले (दीर्घ काळ वाजणाऱ्या) ध्वनिमुद्रिकेवरील विरूपित घळी (आ) अविरूपित घळी. जाड पांढऱ्या रेषा घळीच्या भित्ती आणि बारीक पांढरी रेषा घळीचा तळ दर्शवितात.

ध्वनिमुद्रण व पुनरूत्पादन

आ. १४. ३५ मिमी. फिल्मवरील ध्वनिमार्ग : (अ) बदलत्या क्षेत्रफळाचा (दुहेरी) (आ) बदलत्या घनतेचा : (१ – १) चित्र, (२- २) ध्वनिमार्ग, (३ – ३) फिल्म पुढे खेचणाऱ्या दातेरी चक्राच्या दात्यांसाठी छिद्रे.

ध्वनिमुद्रण व पुनरूत्पादन २

न

नवसागर

नायट्रोग्लिसरीन

नायट्रोग्लिसरीन

नायलॉन

निलगिरी तेल

प

आ. १. पादात्राणांचे विविध कालखंडांतील व निरनिराळ्या देशांतील प्रकार : (१) ईजिप्त (इ. स. पू. १५५५-१३३०), (२) ग्रीक (इ. स. पू. सहावे - पाचवे शतक), (३) रोमन (इ. स. पहिले शतक), (४) पर्शियन (इ. स. दुसरे शतक), (५) बायझंटिन (चौथे शतक) , (६) गॉथिक (इ. स. ४५०), (७) जर्मेनिक (इ. स. ७६०), (८) भारतीय खडावा, (९) जपानी खडावा, (१०) चिनी स्त्रियांचा पारंपरिक बूट, (११) अमेरिकन इंडियन ‘मॉकसीन’, (१२) इंग्लिश ‘पूलेन’ (पंधरावे शतक), (१३) डच (इ. स. १६७०), (१४) घोडेस्वाराचा बूट (सतरावे शतक), (१५) स्त्रियांचा उंच टाचेचा बूट (अठरावे शतक), (१६) वेलिंग्टन बूट (एकोणिसावे शतक), (१७) फ्रेंच (इ. स. (१८२५), (१८) अमेरिकन-पुढचे टोक बुलडॉगच्या तोंडासारखे असलेला बूट (इ.स. १९१४), (१९) अमेरिकन स्त्रियांचा ड्रेस बूट (इ. स. १९२०), (२०) स्त्रियांचा पंप शू (विसावे शतक), (२१) पुरुषांचा ऑक्साफर्ड बूट (विसावे शतक).

पादत्राणे

तेलबिंदूच्या भोवती होणारी साबण रेणूची रचना : (अ) साबणाचा रेणू : (१) कार्बन अणूची लांब साखळी (२) COONa गट (आ) तेलबिंदूच्या भोवती साबणाचे रेणू (१) तेलबिंदू (२) पाणी

आ. 1. हाताने धान्याचे पीठ करावयाची काही पुरातन साधने

पिठाची गिरणी

पीडकनाशके

आ.१. पुस्तक-बांधणीत वापरल्या जाणाऱ्या संज्ञा दाखविणारी आकृती : (१) संच, (२) ‘आसपास’चे कागद, (३) गोलाई, (४) शिलाईच्या वेळी वापरण्यात येणारी फीत, (५) पुस्तकाची कड, (६) सरस लावलेली पाठ, (७) शिलाईसाठी केलेली खाच, (८) आसपास चिकटविण्याची जागा, (९) मजबुतीसाठी लावलेले कापड, (१०) कापडावर लावलेली उघडती पट्टी, (११) पाठीचे टोक (टेल बँड), (१२) आवेष्टन, (१३) आच्छादन.

पुस्तक – बांधणी

कार्‌बॉलिक अम्लाच्या विद्रावाचा फवारा उडविण्याचे लिस्टर यांचे उपकरण : (१) कार्‌बॉलिक अम्लयुक्त वाफेचा फवारा, (२) वाफ तयार होणारे पात्र, (३) उष्णतादायी साधन, (४) कार्‌बॉलिक अम्ल असलेले काचपात्र.

पूतिरोधके

आ. १. द्रवाच्या पृष्ठभागात व इतरत्र होणारे पृष्ठक्रियाकारकाच्या रेणूंचे वितरण.

पृष्ठक्रियाकारके

पॅराफिन मेण

पेटंट

पेट्रोल

सूत्र १. सेफॅलोस्पोरीन सी, सेफॅलोथीन आणि सेफॅलोरिडीन.

पेनिसिलीन

लेखनाच्या पेन्सिली

पेन्सिल

पेपेन

पॉलिश

प्रक्षालके

खंड १०

प्रतिजैव पदार्थ

खंड १०

आ. १. बाष्प-संपीडन पद्धती : (१) द्रव प्रशीतनक टाकी, (२) द्रव नलिका, (३) प्रशीतनक नियंत्रक झडप, (४) बाष्पकारक, (५) शोषण नलिका, (६) संपीडक, (७) उष्ण नलिका, (८) संघनक, (९) प्रशीतित भाग, (१०) उष्णता-निरोधक

प्रशीतन

खंड १०

प्लायवुड

खंड १०

सूत्र २. संघनन विक्रियेने होणारे बहुवारिकीकरण

प्लॅस्टिक व उच्च बहुवारिके

खंड १०

प्लॅस्टिकीकारक

खंड १०

भ

आ. १ पुरातन झोतभट्टी : (१) आगबंद मातीचे वलयाकार भाग, (२) कोळसा जाळण्याची जागा, (३) मधूनमधून कोळसे हलवून प्रज्वलित करण्यासाठी भोक, (४) मातीचा नळ (प्रोथ), (५)माता, (६) खड्डा.

भट्टी

खंड १२

आ. १. विविध प्रकारची भांडी : (अ) पूर्वीची भांडी : (१) ब्रॉंझ युगातील चंचुपात्र व कढई, (२) मायसिनी (ग्रीस) येथे सापलेला सुवर्णचषक (इ. स. पू. १६००-१५००), (३) काशाचे सिंहाकृती जलपात्र (१३ वे शतक), (४) पेरूमधील चांदीचे चंचूपात्र (इ. स. १२००-१४००), (५) शेफील्ड पत्र्याची चहादाणी (१८ वे शतक), (६) प्यूटर धातूची पाण्याची झारी (इ. स. १९००) (आ) भारतीय भांडी : (१) तमिळनाडूतील तपेले, (२) ओरिसातील पितळी घागर, (३) घंटा धातूचा तोटीचा लोटा (त्रिचूर) व वाढावयाचे भांडे (मन्नार), (४) पितळ व काशाचे मापटे (बिहार), (५) पितळ पानदान (वारणसी), (६) जयपूरची वैशिष्यपूर्ण भांडी, (७) तांब्याचे धूपदान-गुलाबदाणी (मीरत), (८) गुजरातेत मुलीला लग्नात देण्यात येणारे परंपरागत भांडे, (९) पितळ फुलदाणी (दिल्ली), (१०) एनॅमलयुक्त चांदीची सुरई (लखनौ), (११) बिदरी प्रकारची सुरई (हैदराबाद), (१२) पितळ भांडे (केरळ), (१३) धार्मिक कार्यासाठी तांब्याची घागर (अलमोडा), (१४) बिदरी प्रकारची फुलदाणी (बिदर), (१५) एनॅमलयुक्त सोन्याचा वाडगा (जयपूर), (१६) तंजावरची वैशिष्टयपूर्ण पितळी भांडी. (भांड्यांची आकारमाने मूळ प्रमाणानुसार नाहीत).

भांडी, धातूंची

खंड १२

खंड १२

म

मखमल – २

खंड १२

खंड १२

आ. १. माशांचे प्रचलन : (अ) ईलसारख्या माशाच्या प्रचालनातील क्रमवार अवस्था : १,२,३ इत्यादी वक्रांचे तरंग डोक्यापासून शेपटीपर्यंत जातात आणि त्यांचे मागील दिशेने झुकलेले उतरते पृष्ठभाग पाण्यावर दाब देत असल्याने शरीर पुढे लोटले जाते (आ) माशाची शेपटी (आ१) व जहाजाचा प्रचालक (मलसूत्री पंखा) (आ२) यांची तुलना : दोन्हीमध्ये उतरते पृष्ठभाग पाण्यावर दाब देतात व त्यामुळे शरीर पुढे नेले जाते.

मत्स्य वर्ग

खंड १२

मत्स्यपारधीची साधने : (अ) साधी बांबूची गळदांडी : (१) गळदोरी, (२) गळ, (३) गळाचा कानपा (आ) आधुनिक कृत्रिम प्रकारची गळदांडी : (१) गळदोरी, (२) मूठ, (३) दोरी गुंडाळण्याचे रीळ, (४) रीळ फिरविण्याची मूठ, (५) गळदांडीच्या कड्या (इ) मोठ्या माशांसाठी साखळी (ई) भोवरकडी (उ) गळांचे विविध प्रकार (ऊ) कृत्रिम माशी गळाचे दोन प्रकार (ए) कृत्रिम मासा गळ (ऐ) चमचा गळ.

मत्स्यपारध

खंड १२

आ.१. मासेमारीची हातशस्त्रे : (१) कावर किंवा हार्पून, (२) पाच टोकांचे त्रिशूळासारखे हत्यार, (३) भाला, (४) बरची, (५) तलवार.

मत्स्योद्योग

खंड १२

बिअरनिर्मितीतील टप्पे

खंड १२

खंड १२

सूत्र१.सॅकॅरिन सूत्र २. सोडियम सॅकॅरिन

मधुरके

खंड १२

मर्सरायझिंग

खंड १२

खंड १२

मसाले

खंड १२

मार्गारीन

खंड १३

आ. १ गायीगुराच्या कलेवराचे काप घेण्याची एक पद्धत (अमेरिकन) : (१) राउंड, (२) सिरलॉइन, (३) फ्लँक, (४) शॉर्ट लॉइन, (५) शॉर्ट प्लेट, (६) रिब, (७) ब्रिस्केट, (८) शँक, (९) चक.

मांस उद्योग

खंड १३

खंड १३

आ. १. सोळाच्या शतकातील मुद्रणालयातील विविध क्रियाः (डावीकडून उजवीकडे) मजकुरावरुन अक्षरांच्या खिळ्यांची जुळवणी फर्म्यातील खिळ्यांची दुरुस्ती खिळ्यांवर शाई लावणे व मुद्रित कागदांचे गठ्ठे लावणे दावयंत्राद्वारे दाव देणे. मुद्रित कागद वाळण्यासाठी टांगलेले दिसत आहेत.

मुद्रण-१

खंड १३

आ. ३. जुळणी पट्टी

मुद्रण-२

खंड १३

वर्तमानपत्रासाठई लायनोटाईप यंत्रावर अक्षकजुळवणीचे काम करण्यात येत आहे.

मुद्रण-३

खंड १३

मुरंबे व जेली

खंड १३

आ. १. कुंभाराचे चाक व पात्र बनविण्याच्या प्रक्रियेतील टप्पे: (१) प्रथम मातीचा गोळा चाकावर ठेवण्यात येतो, (२) फिरत्या चाकावर गोळा चपटा करण्यात येतो, (३) आंगठ्याचा उपयोग करून गोळा उघडा करण्यात येतो, (४) दोन्ही हातांचा उपयोग करून पात्राच्या भिंती वर उचलून घेण्यात येतात, (५) पात्राला आकार देण्यास प्रारंभ होत आहे, (६) पात्राच्या आतील व बाहेरील बाजूंना एकाच वेळी आकार देण्यात येतो, (७) कुंभाराने आपले हात सतत ओले ठेवणे आवश्यक असते, (८) पृष्ठभाग गुळगुळीत केल्यानंतर पात्र चाकापासून दोऱ्याच्या साहाय्याने अलग करण्यात येते व मग वाळविण्यात येते.

मृत्तिका उद्योग

खंड १३

खंड १३

मेणबत्ती

खंड १३

व

खनिज तेलजन्य वंगण तेलांच्या उत्पादनाचा क्रियाक्रम (एस. ए. ई.–सोसायटी ऑफ ऑटोमोटिव्ह एंजिनिअर्स).

वंगणे

खंड १५

आ.१. आधुनिक रोमन स्टीलयार्ड

वजन यंत्रे

खंड १५

खंड १५

वसाम्ले

खंड १५

विविध वस्तरे : (अ) ईजिप्तमधील दगडाचा वस्तरा (आ) ब्रॉंझयुगातील वस्तरा (इ) हाताने घडवण केलेला सरळ पात्याचा मुठीसह वस्तरा (ई) सुरक्षित वस्तरा व खाचा असलेले पातळ पाते (उ) विद्युत् वस्तऱ्याचा एक प्रकार.

वस्तरे

खंड १५

वस्त्रे

खंड १५

खंड १५

वायुजाळी

खंड १६

वायुमिश्रित पेये

खंड १६

वायुमुखवटा

खंड १६

खंड १६

विकृतिकारक पदार्थ

खंड १६

खंड १६

आ. १. साधी वीण : १, २, ३, ४-ताण धागे ५, ६, ७, ८, वाणा धागे प-पन्हा.

विणकाम

खंड १६

आ. १. विद्युत् घटांची जोडणी : (अ) कसरी जोडणी (आ) अनेकसरी जोडणी(इ) श्रेणी-समांतर जोडणी.

विद्युत् घट

खंड १६

विद्युत् विलेपन

खंड १६

कारखान्यातील प्रवासी विमानबांधणीतील विविध टप्पे

विमान उद्योग

खंड १६

विरंजक चूर्ण

खंड १६

विरंजन

खंड १६

मानकांचे वर्गीकरण

वैज्ञानिक व औद्योगिक मानके

खंड १७

वैयक्तिक संगणक संच

व्यावसायिक व कार्यालयीन उपकरणे

खंड १७

व्हल्कनीकरण

खंड १७

व्हार्निश

खंड १७

स

संमिश्र द्रव्ये

खंड १८

खंड १८

खंड १८

सल्फ्यूरिक अम्ल

खंड १८

साखर निर्मिती प्रक्रिया

खंड १९

सागरी अन्न

खंड १९

सागरी रसायने

खंड १९

खंड १९

साबुदाणा

खंड १९

आ. १. सायकलचे विविध भाग : (१) हँडल, (२) गतिरोधक-तरफ, (३) गतिरोधकांच्या तारा, (४) चौकटीची पुढची नळी, (५) टायर, (६) गतिरोधक पट्टी, (७) तुंबा, (८) किनार, (९) क्रँक शाफ्ट (भुजा दंड), (१०) पायटा, (११) साखळी, (१२) फ्री व्हील (मुक्त चक्र), (१३) साखळीची आधार नळी, (१४) पंक रक्षक, (१५) बैठकीची नळी, (१६) मागची आधार नळी, (१७) बैठक, (१८) चौकटीची वरची नळी.

सायकल

खंड १९

सायट्रिक अम्ल

खंड १९

सिंगर, आयझाक मेरिट

खंड १९

सिगारेट व सिगार

खंड १९

आ. १. सुयांचे काही प्रकार : (अ) कापड शिवण्याची घरघुती सुई, (आ) जखमेचा भाग शिवण्याची सुई, (इ) पडदे, गालिचे, चटया,अभ्रे इत्यादींकरता वापरण्यात येणारी सुई, (ई) शिवणयंत्राची सुई, (उ) गोणपाट किंवा कांबळे जाड दोऱ्याने किंवा सुतळीने शिवताना वापरण्यात येणारे दाभण, (ऊ) लोकरीच्या विणकामाची हुक असलेली सुई.

खंड १९

सुईचे विणकाम

खंड १९

सुकामेवा

खंड १९

आ. १. सुतारकामाची मुख्य हत्यारे : (१) हात करवत, (२) डबरी करवत, (३) छिद्र करवत, (४) गुण्या, (५) बडी, (६) खतावणी (आखणी), (७) पोयच, (८) घडीची मापपट्टी, (९) लोखंडी रंधा, (१०) लाकडी रंधा, (११) अंबूर, (१२) कर्कट, (१३) तासणी, (१४) डोलमिट, (१५) छिद्रक, (१६) सामता व दोरी, (१७) गिरमिट, (१८) पटाशी, (१९) मार्फा, (२०) बसूला (तासणी), (२१) सढ्या.

सुतारकाम

खंड १९

सुरैय्या

खंड १९

सुवासिक द्रव्ये

खंड १९

खंड १९

सूतकताई

खंड १९

सेबॅसिक अम्ल

खंड २०

सेरमेट

खंड २०

सेल्युलॉइड

खंड २०

सेल्युलोज

खंड २०

आ. १. ब्रिटिश वस्तुसंग्रहालयातील मृत्पात्रावरील सौंदर्यप्रसाधन करणारी स्त्री (इ. स. पू. सु. विसावे शतक)

सौंदर्यप्रसाधने

खंड २०

आ. १. थेट, विसरित व एकूण सौर प्रारण : (१) भूपृष्ठ, (२) एकूण प्रारण, (३) विसरित प्रारण, (४) थेट प्रारण, (५) भूपृष्ठाने परावर्तित केलेले प्रारण, (६) विसरित प्रकीर्णन, (७) वातावरणाकडून शोषण व हवा गरम होणे, (८) ढगाकडून झालेले परावर्तन, (९) अवकाशात परावर्तित झालेले प्रारण, (१०) पृथ्वीबाह्य प्रारण.

सौर ऊर्जा

खंड २०

आ. १. स्कूटरमधील भाग : (१) क्लच नियंत्रण तरफेसहित दंतचक्र बदल करणारी मूठ, (२) पुढील गतिरोधकाची तरफ, (३) एंजिनाचा वेग बदलण्याची मूठ, (४) दिवा चालू-बंद करणारा व हॉर्नकरिता असलेला स्विच, (५) पुढील गतिरोधक खंड, (६) पाठी-मागच्या गतिरोधकाचा पायटा, (७) पायाने गाडी सुरू करण्याचा आरंभक, (८) दंतचक्र बदलणारा भाग, (९) पाठीमागील गतिरोधक खंड, (१०) क्लच, (११) एंजिनावरील आच्छादन, (१२) कार्ब्युरेटर हवा स्वच्छ करणारा भाग, (१३) इंधन गुडदी, (१४) चोक नियंत्रण करणारी तरफ, (१५) आसन उघड-बंद करण्यासाठीचा स्विच.

स्कूटर

खंड २०

आ. १. स्टार्चमध्ये समाविष्ट असलेल्या संरचना : ( अ ) रैखिक शृंखलाअसलेला आल्फा-१,४ ग्लुकान, ( आ ) आल्फा-१,६ शाखाबिंदू.

स्टार्च

खंड २०

आ. १. स्टोव्ह : (१) टाकी, (२) स्पिरिट वाटी, (३) वरील चकती,(४) ज्वालक, (५) उद्वाहक नलिका, (६) पंप.

स्टोव्ह

खंड २०

स्लेट पाटी

खंड २०

स्वादकारके

खंड २०