Skip to content
मराठी विश्वकोश प्रथमावृत्ती
  • मराठी विश्वकोश (ज्ञानमंडळ)
  • मराठी विश्वकोश (खंड निहाय)
    • खंड : १ अंक ते आतुरचिकित्सा
    • खंड : २ आतुर निदान ते एप्स्टाइन,जेकब
    • खंड : ३ एबिंगहाऊस, हेरमान’ ते ‘किसांगानी’
    • खंड : ४ कीकट ते गाल्फिमिया ग्लॉका
    • खंड : ५ गाल्वा,एव्हारीस्त ते चेदि
    • खंड : ६ ‘चेन, सर एर्न्स्ट बोरिस’ ते ‘डोळा’
    • खंड : ७ ड्यूइसबुर्क ते धरणगाव
    • खंड : ८ ‘धरणे व बंधारे’ ते ‘न्वाकशॉट’
    • खंड : ९ पउमचरिउ – पेहलवी साहित्य
    • खंड : १० ‘पैकारा’ ते ‘बंदरे’
    • खंड : ११ बंदा ते ब्वेनस एअरीझ
    • खंड: १२ भंगुरतारा ते महाराष्ट्र राज्य
    • खंड : १३ महाराष्ट्र राज्य इलेक्ट्रॉनिकी विकास महामंडळ’ते ‘म्हैसूर संस्थान’
    • खंड : १४ यंग, एडवर्ड’ ते ‘रेयून्यों बेट
    • खंड : १५ रेल्वे ते वाद्य व वाद्यवर्गीकरण
    • खंड : १६ ‘वाद्यवृंद’ ते ‘विज्ञानशिक्षण’
    • खंड : १७ विज्ञानाचे तत्त्वज्ञान’ते शेक्सपिअर, विल्यम
    • खंड : १८ शेख अमर ते सह्याद्री
    • खंड : १९ सँगर, फ्रेडरिक ते सृष्टि व मानव
    • खंड : २० सेई-शोनागून ते ज्ञेयवाद
  • अकारविल्हे नोंदसूची
Search this website
  • मराठी विश्वकोश (ज्ञानमंडळ)
  • मराठी विश्वकोश (खंड निहाय)
    • खंड : १ अंक ते आतुरचिकित्सा
    • खंड : २ आतुर निदान ते एप्स्टाइन,जेकब
    • खंड : ३ एबिंगहाऊस, हेरमान’ ते ‘किसांगानी’
    • खंड : ४ कीकट ते गाल्फिमिया ग्लॉका
    • खंड : ५ गाल्वा,एव्हारीस्त ते चेदि
    • खंड : ६ ‘चेन, सर एर्न्स्ट बोरिस’ ते ‘डोळा’
    • खंड : ७ ड्यूइसबुर्क ते धरणगाव
    • खंड : ८ ‘धरणे व बंधारे’ ते ‘न्वाकशॉट’
    • खंड : ९ पउमचरिउ – पेहलवी साहित्य
    • खंड : १० ‘पैकारा’ ते ‘बंदरे’
    • खंड : ११ बंदा ते ब्वेनस एअरीझ
    • खंड: १२ भंगुरतारा ते महाराष्ट्र राज्य
    • खंड : १३ महाराष्ट्र राज्य इलेक्ट्रॉनिकी विकास महामंडळ’ते ‘म्हैसूर संस्थान’
    • खंड : १४ यंग, एडवर्ड’ ते ‘रेयून्यों बेट
    • खंड : १५ रेल्वे ते वाद्य व वाद्यवर्गीकरण
    • खंड : १६ ‘वाद्यवृंद’ ते ‘विज्ञानशिक्षण’
    • खंड : १७ विज्ञानाचे तत्त्वज्ञान’ते शेक्सपिअर, विल्यम
    • खंड : १८ शेख अमर ते सह्याद्री
    • खंड : १९ सँगर, फ्रेडरिक ते सृष्टि व मानव
    • खंड : २० सेई-शोनागून ते ज्ञेयवाद
  • अकारविल्हे नोंदसूची

कृषिविज्ञान

  1. अथ:>
  2. कृषिविज्ञान
  • सर्व नोंदी
  • ॲ
  • अ
  • आ
  • इ
  • उ
  • ऊ
  • ए
  • ऑ
  • ओ
  • क
  • ख
  • ग
  • घ
  • च
  • छ
  • ज
  • झ
  • ट
  • ड
  • त
  • द
  • ध
  • न
  • प
  • फ
  • ब
  • भ
  • म
  • य
  • र
  • ल
  • व
  • श
  • स
  • ह
ॲ
ॲस्टर

ॲस्टर

खंड १
अ
अफू. (१) फांदी, (२) फूल, (३) केसरदल, (४) बोंड, (५) बोंडाचा छिद्रांनी तडकणारा टोकाचा भाग, (६) बीज.

अफू

खंड १
अबोली

अबोली

खंड १
आ
आंबा. (१) परिमंजरीसह फांदी, (२) फूल (वंध्य केसरदले दाखविलेली नाहीत, फक्त उपयुक्त असे एकच केसरदल दाखविले आहे), (३) फुलाचा उभा छेद, (­­­­­­­­­४) अश्मगर्भी फळाचा उभा छेद.

आंबा

खंड १
आराख्ट (वेस्ट इंडियन ॲरोख्ट) : (१) ग्रंथिक्षोडासह वनस्पती, (२) फूल.

आरारूट

खंड २
आ. १. आले : (१) स्थानिक जातीचे झाड, (२) परदेशी जातीचे झाड.

आले

खंड २
इ

इसबगोल

खंड २
उ
'बेगम्स व्हिला,' कॅन, फ्रान्स

उद्याने व उपवने

खंड २
ऊ
ऊस

ऊस

खंड २
ए
एरंड : (१) फांदी, (२ ) पान, (३) फुलोरा, (४) पुं-पुष्प, (५) स्त्री-पुष्पे, (६)फळ, (७) बीज, (८) बीजोपंग.

एरंड

खंड ३
ऑ
ऑलिव्ह : (१) इंडियन ऑलिव्ह : (अ) फळांसह फांदी, (आ) फुलांसह फांदी. (२) यूरोपीय ऑलिव्ह : फळांसह फांदी.

ऑलिव्ह

खंड २
ओ

ओट

खंड ३
क

कडधान्ये

खंड ३

करडई

खंड ३
पिवली कर्दळ

कर्दळ

खंड ३
आ. १. फाटे (छाट) कलम : द्राक्षवेलीचा फाटा.

कलमे

खंड ३

कलिंगड

खंड ३

काकडशिंगी

खंड ३
आ. १. काजू - फूल व फळ : (१) फुलोऱ्यासह फांदी, (२) फूल, (३) फुलातील केसरमंडल, (४) फुलातील किंजमंडल, (५) रसाळ देठ व खरे फळ.

काजू

खंड ३
कांदळ : (१) पाने, फूल व फळासह फांदी, (२) फलावरण, (३) दलिका, (४) फळात बी रुजून बाहेर आलेला अधराक्ष, (५) फळ, (६) फुलाचा उभा छेद : अ - संदल, आ - प्रदल, इ. केसरदल, ई - किंजपुट, (७) केसरदल.

कांदळ

खंड ३
आ. १. कांदा : अ - कंद, आ - फुलोरा, इ - फूल

कांदा

खंड ३
कापूस

कापूस

खंड ३

कारले

खंड ३

कारळा

खंड ३

कीटक नियंत्रण

खंड ४

कुरका

खंड ४

कुरण

खंड ४

कुळीथ

खंड ४

कृषि अभियांत्रिकी

खंड ४

कृषि संशोधन

खंड ४

कृषिशिक्षण

खंड ४
पिवळी कोरांटी

कृष्णकमळ

खंड ४
केळीचे बेणे : (१) गड्डा, (२) मुनवा.

केळ

खंड ४
केवडा : (१) झाड, (२) पुं-फुलोरा, (३) स्त्री-फुलोरा, (४) पुं-पुष्प, (५)संयुक्त फळ.

केवडा

खंड ४
केशर : (१) घनकंद, पाने व फूल यांसह वनस्पती, (२) उघडलेले फूल, (३) किंजल, (४) किंजल्क, (५) फुटण्यास सुरुवात झालेले फळ

केशर

खंड ४
कॉफी (कॉफिया अरॅबिका) : (१) पाने, फुले व फळे यांसह फांदी ; (२) फूल; (३) अर्धवट कापलेले फळ; (४) बी..

कॉफी

खंड ३
कोकम : (१) फुलांसह फांदी, (२) नरफुलांचा गुच्छ, (३) फळ (रातांबा), (४) फळाचा आडवा छेद.

कोकम

खंड ४
आ. १. काकाओ. (१) पान, (२) फुलोरा (३) फूल (४)पाकळी, (५) केसरमंडल व किंजमंडल, (६) खोडावरील फळांचे गुच्छ, (७) उभे कापलेले फळ, (८) बीज.

कोको

खंड ४

कोथिंबीर

खंड ४

कोद्रा

खंड ४
कोबी

कोबी

खंड ४
पिवळी कोरांटी

कोरांटी

खंड ४

कोहळा

खंड ४
आ. १. पृष्ठवंशी प्राण्यांच्या भ्रूणविकासातील पूर्व व उत्तर अवस्थांची तुलना

क्रमविकास

खंड ४
ख

खते

खंड ४

खरबूज

खंड ४
ग

गजराज गवत

खंड ४

गळिताची पिके

खंड ४

गवार

खंड ४
आ. १. ट्रि. ड्युरम : (१) ओंबी, (२) दाण्याचे उत्तर (वरचे) दृश्य, (३) दाण्याचे अधर (खालचे) दृश्य.

गहू

खंड ४
गाजर : (१) (२) व (३) मुळाचे प्रकार, (४) फुलोरा-संयुक्त चामर, (५) एक साधे चामर, (६) फुलाचा उभा छेद, (७) फळ.

गाजर

खंड ४

गिनी गवत

खंड ५
गूजबेरी : फुलांसह फांदी व फळ.

गूजबेरी

खंड ५
घ
श्रावण घेवडा : संयुक्त पान व शेंग

घेवडा

खंड ५
श्रावण घेवडा : संयुक्त पान व शेंग

घेवडा, श्रावण

खंड ५

घोसाळे

खंड ५
च

चवळी

खंड ५
आ. १. चहा : (१) फुलासह फांदी, (२) फुलाचा छेद, (३) पाकळी व केसलमंडल, (४) तडकलेले फळ, (५) बीज.

चहा

खंड ५

चाकवत

खंड ५
चिकू : (१) फुलाफळांसह फांदी, (२) उलगडलेले फूल, (३) उभे कापलेले फळ, (४) बी.

चिकू

खंड ५
छ

छाटणी, झाडांची

खंड ६
ज

जंबो

खंड ६

जर्दा

खंड ६

जव

खंड ६

जवस

खंड ६
आ. १. जिरे (फळे)

जिरे

खंड ६

ज्यूट

खंड ६
ज्वारीचे ताट : (१) आगंतुक मूळे, (२) आधार मुळे, (३) खोड, (४) पान, (५) कणीस.

ज्वारी

खंड ६
झ
झिनिया

झिनिया

खंड ६
झेंडू

झेंडू

खंड ६
ट

टरकाकडी

खंड ६
आ. १. पाने, फुले व फळे यांसह टॅपिओकाची फांदी.

टॅपिओका

खंड ६
टोमॅटो : फळांसह फांदी

टोमॅटो

खंड ६

ट्यूलिप

खंड ६
ड

डबल बीन

खंड ६

डांगर

खंड ६
डाळिंब : (१) फुलांसह फांदी, (२) फुलाचा उभा छेद, (३) फळ, (४) फळाचा आडवा छेद.

डाळिंब

खंड ६
इंग्लिश डेझी (बेलिस पेरेनिस)

डेझी

खंड ६
सोनेरी डेलिया

डेलिया

खंड ६
त

तण

खंड ७
आ. १. देशी तंबाखूचे झाड : नि. टाबॅकम : (१) पान व फुलोरा, (२) फुलाचा उभा छेद, (३) फळाचा उभा छेद, (४) फळ, (५) बी.

तंबाखू

खंड ७
ताग : (१) फुलांसह फांदी, (२) फूल, (३) केसरदल, (४) किंजपुटाचा छेद, (५) अक्षलग्न बीजक विन्यास (बीजकांची मांडणी), (६) बोंड (कॉ. कॅप्सुलॅरिस), (७) बोंड (कॉ. ओलिटोरियस).

ताग

खंड ७

तुंबा

खंड ७
तुरीची फांदी : (१) संयुक्त पान, (२) फूल, (३) शिंबा, (४) बिया (तुरीचे दाणे).

तूर

खंड ७

तृणधान्ये

खंड ७
आफ्रिकी तेल माड : (१) वृक्ष, (२) फळांचा गुच्छ, (३) फळाचा उभा छेद.

तेल माड

खंड ७
द

दलदल

खंड ७

दुर्जल शेती

खंड ७

दोडका

खंड ७
आ.१. द्राक्षवेल : (अ) पाने व फळे यांसह फांदी (आ) फुलाचा उभा छेद : (१) केसरदले, (२) किंजपुट, (३)पुष्पमुकुट, (४)बिंब, (५) संवर्त (इ) केसरमंडल : (ई) किजमंडल : (१) संवर्त, (२) किंजपुट, (३) बिंब.

द्राक्ष

खंड ७
ध

धने

खंड ७

धान्य

खंड ८
न
नवलकोल

नवलकोल

खंड ८
आ.१.लाकडी नांगर (पुणे) : (१) आकडा, (२) तळभाग, (३) दांडी, (४) फाळ, (५) रुमणे, (६) मूठ.

नांगर

खंड ८

नागली

खंड ८
नागवेली (पानवेल) : (अ) फुलोऱ्यासह वेलीचा भाग (आ) स्त्री-कणिश (इ) नर-कणिश (ई) फळाचा उभा छेद : (१) फलावरण, (२) बीजावरण, (३) परिपुष्क, (४) पुष्क, (५) गर्भ.

नागवेली

खंड ८
नाचणी : (१) पर्णतलाने वेढलेले खोड, (२) पाने, (३) फुलोरा (कणिशांचा झुबका), (४) फळ.

नाचणी

खंड ८
आ. १. नारळ (अ) संपूर्ण वृक्ष (माड) (आ) फुलोरा: (१) पुं-पुष्पे,(२) स्त्री-पुष्पे (इ) पुं-पुष्प (ई) स्त्री-पुष्पाचा उभा छेद (उ) फळ (ऊ) फऴाचा उभा छेद: (१) बाह्यकवच, (२) मध्यकवच, (३) अंतःकवच (करवंटी), (४) खोबरे (पुष्क),(५) गर्भ (ए) नारळ (आठऴी) : (१) अंकुरद्वार.

नारळ

खंड ८

नारिंग

खंड ८

नारिंग, रेशमी

खंड ८
आ. १. यूरोपीय पेअर : (१) फुलोऱ्यासह फांदी, (२) फळ.

नासपती

खंड ८
आ. १. शेतातील पाण्याच्या निचऱ्याच्या वनस्पतींच्या मूळांच्या वाढीवरील परिणाम : (अ) निकृष्ट निचऱ्याची जमीन : (१) जमिनीच्या पाण्याची पावसाळ्यातील पातळी, (२) जमिनीच्या पाण्याची पावसाळ्यानंतरची पातळी, (आ) चांगल्या निचऱ्याची जमीन : (१) जमिनीच्या पाण्याची संपूर्ण वर्षातील पातळी,

निचरा

खंड ८
निशिगंध : (१) फुलोरा, (आ) फुलाचा उभा छेद, (इ) केसरदल, (ई) किंजपुटाचा आडवा छेद : (१) बीजके.

निशिगंध

खंड ८
प

पडवळ

खंड ९

पन्हेरी बाग

खंड ९
आ. 1. पपई : (अ) फळांसह झाड (आ) स्त्री - पुरुष (इ) द्विलिंगी पुष्प (ई) नर – पुष्प (उघडलेले) (उ) फळाचा उभा छेद (ऊ) बीजाचा उभा छेद (१) बाह्यावरण (२) अंतरावरण (३)पुष्क (४) गर्भ.

पपई

खंड ९

पपनस

खंड ९

पपली

खंड ९

परवर

खंड ९
पर्सिमनचे प्रकार : (अ) फुयू (आ) हचिया

पर्सिमन

खंड ९
आ. १. हॉलंडमधील खांबाची (डावीकडील, खालील बाजूस गोलाकार कोठी असलेली) व मनोऱ्‍याची (हिच्यातील टोपी आतील बाजूने फिरविली जाते) पवनचक्की.

पवनचक्की

खंड ९

पाटील, पांडुरंग चिमणाजी

खंड ९
व्यापारी प्रमाणावर फुलांचे उत्पादन करण्यासाठी बांधलेल्या पादपगृहाचा आतील देखावा.

पादपगृह

खंड ९

पाभर

खंड ९
बेंजामिन पिअरी पाल

पाल, बेंजामिन पिअरी

खंड ९

पालेभाजी

खंड ९
पा व टा : (अ) टिपिकस प्रकारातील शैगांचे उपप्रकार (आ) बीजांचे उपप्रकार : (1-5)टिपिकस प्रकारातील उपप्रकार, (6-9) लिग्नो प्रकारातील उपप्रकार

पावटा

खंड ९

पिकांची फेरपालट

खंड ९

पिके, मशागती

खंड ९

पीक संरक्षण

खंड ९

पॅरा गवत

खंड ९
पॅशनफ्रुट : (१) तणावे, पाने व फळे यांसह फांदी (२) संरचना दर्शविणारे अर्धे फळ.

पॅशनफ्रुट

खंड ९

पोफळ

खंड १०
फ
आ. १. फणस : खोडावर लागलेली फळे

फणस

खंड १०

फळबाग

खंड १०
फुलकोबी : पानांसह फुलोरा

फुलकोबी

खंड १०
ब
आ.२. बटाटा : फुलाचा उभा छेद : (१) संवर्त, (२) पुष्पमुकुट, (३) केसरमंडल, (४) किंजमंडल.

बटाटा

खंड ११

बरसीम

खंड ११
बीजे–१०४

बाजरी

खंड ११

बी

खंड ११
बीजे व त्यांचे भाग (अ) पावटा : (अ१) बीज, (अ२) भिजवून उघडलेले बीज, (अ३) रोप (आ) एरंड : (आ१)बीज,(आ२) बीजाचा उभा छेद (इ) कमळाचे बीज (ई) जायफळ : (ई१) जायपत्रीसह बी, (ई२) बीजाचा उमा छेद (उ) सपक्ष बी : (उ१) पाडळ, (उ२) शेवगा (ऊ) केसाळ बी : (ऊ१) रुई, (ऊ२) कापूस (ए) बीजांचे पृष्ठभाग (ए१) खाचदार-अफू, (ए२) पिटकित-पांढरी तिळवण, (ए३) रेषांकित-पिवळी तिळवण (ऐ) गहू (ऐ१) बीजाचा (फलाचा) उभा छेद, (ऐ२) बीज (सस्यफल) (ओ) मका : (ओ१) बीज (सस्यफल), (ओ२) बीजाचा उभा छेद (औ) वेलदोडा : (औ१) बीज, (औ२) बीजाचा उभा छेद (क) खारीक : (क१) बी, (क२) बीजाचा आडवा छेद (का) सूर्यफूल : (का१) फळ (संकृत्स्‍न), (का२) फळाचा (व बीजाचा) उभा छेद (कि) तांबडा भोपळा : जाड किनारीचे बी (की) नारळ : (की१) बीज (गोटा), (की२) बीजाचा उभा छेद. पुढील भाग आकृतीत निरनिराळ्या ठिकाणी (आवश्यकतेनुसार) दर्शविले आहेत : (१) फलावरण, (२) बीजावरण, (३) बीजकरंध्र, (४) नाभी, (५) संधिरेषा, (६) परिपुष्क, (७) पुष्क, (८) नाभिजात, (९) अध्यावरण, (१०) दलिका, (११) गर्भ, (१२) आदिकोरक, (१३) आदिमूल, (१४) अधराक्ष, (१५) अप्याक्ष, (१६) बालपर्णे, (१७) मूल तंत्र, (१८) आपांडूर स्तर, (१९) पुष्कादनी, (२०) आदिमूलवेष्ट, (२१) आदिकोरकवेष्ट, (२२) उभी चीर, (२३) जाड किनार.

बीज

खंड ११
आ. १. बीट : (१) मूळ व फुलोऱ्यासह संपूर्ण वनस्पती, (२) फूल, (३) फुलाचा उभा छेद, (४) घोसफळ, (५) घोसफळाचा उभा छेद, (६) बी.

बीट

खंड ११

बेदाणा

खंड ११

बेली, लिबर्टी हाइड

खंड ११
आ. १ भारतीय थोर (अ) पाने, फुले व फळे यासह फाँदी (आ) उम्राण फळे

बोर

खंड ११

बोर्‌लॉग, नॉर्मन अर्नेस्ट

खंड ११
भ

भाजीपाला

खंड १२
आ. १. भात : (१) मुळे, (२) आवरक (खोडास वेढणारा पानाचा तळभाग), (३) पान, (४) परिमंजरी (लोंबी).

भात

खंड १२

भारतीय कृषि संशोधन संस्था

खंड १२
आ. १. भुईमुगाचे झाड : (१) पर्णक, (२) फूल, (३) किंजधर (देठ), (४) विकसित होणारी शेंग.

भुईमूग

खंड १२
भेंडी

भेंडी

खंड १२
काळा भोपळा : फळांचे प्रकार (१) लंबगोल, (२) गोल, (३) बसका.

भोपळा, काळा

खंड १२
दुधी भोपळा : (अ) फळांचे विविध आकार : (१) लांबट (बाटलीसारखा), (२) चंबूसारखा, (३) गोल थबका, (४) गोल, (५) चंवूसारखा (आ) बिया.

भोपळा, दुधी

खंड १२
म
आ. १. मका : (अ) झाड : (१) पुं.पुष्पबंध, (२) स्त्री-पुष्पबंध (कणिश), (३) खोड व पाने, (४) आगंतुक मुळे (आ) पुं-पणिशक : (१) बाह्यतुष, (२) परितुश, (३) अंतस्तुष, (४) लघुतुष, (५) केसरदले (इ) स्त्री-कणिशक : (१) बाह्यतुष, (२) परितुष, (३) अंतस्तुष, (४) किंजपुट, (५) किंजल, (६) किंजल्क (ई) फळाचा उभा छेद : (१) फलावरण व बीजावरण, (२) आपांडुर स्तर, (३) पुष्क, (४) पुष्कादनी, (५) गर्भ.

मका

खंड १२
मक्चारी

मक्चारी

खंड १२
मॅगोस्टीन : (१) फांदी, (२) फळ, (३) बियांसह अर्धे फळ.

मँगोस्टीन

खंड १३
मटकी : (१) फुलाफळांसह फांदी, (२) शेंगा व बी (मटकी).

मटकी

खंड १२

मटार

खंड १२
आ.१ . बाहेरून दिसणारी सुधारित डेडांट प्रकारची मधुपेटी.

मधमाशीपालन

खंड १२

मनुका

खंड १२

मसाल्याची पिके

खंड १२
मसूर : (१) पाने, कळ्या व शेंगांसह फांदी (२) शेंगा (३) दाणे (बिया) (४) डाळ.

मसूर

खंड १२
मामफळ : फळासह फांदी

मामफळ

खंड १३
आ. १. लाल मिरची (कॅ. ॲन्यूम प्रकार ॲक्यूमिनॅटम) : फूल व फळासह फांदी

मिरची

खंड १३
मेरीगोल्ड ( कँलेन्डयूला आँफिसिनँलिस ): फूल,कळी व पाने यांसह फांदी

मिरे

खंड १३

मिश्र पीक पद्धत

खंड १३

मुरघास

खंड १३
मोगरीच्या शेंगा

मुळा

खंड १३
मूग : (१) शिंबांसह (शेंगांसह) फांदी, (२) तडकलेली शेंग, (३) दाणे (मूग).

मूग

खंड १३
आ.१. शेतजमिनीचे आकार-स्वरुप : (१) पृष्ठभागाचा थर, (२) मधला थर, (३) झिजलेला खडक, (४) मूळ खडक.

मृदा

खंड १३
मृदा २

मृदा २

खंड १३
आ. १. धुपीचे कारक : (अ) जमिनीचा पोत व उतार आणि त्यांचा धुपीवरील परिणाम

मृदा संधारण

खंड १३
(अ) मेथी (आ) मेथा : (१) शेंगांसहित झाड, (२) बिया.

मेथी

खंड १३

मोगरा

खंड १३
कातड्याची मोट : (१) मोटवण, (२) मोट, (३) मोटेची सोंड.

मोट

खंड १३
मोसंबे : (अ) संपूर्ण फळ, (आ) फळाचा शेंड्याकडील भाग, (इ) फळाचा आडवा छेद.

मोसंबे

खंड १३
आ. १. मोहरी (राई) : (१) पाने, (२) सार्षप (शेंगा)

मोहरी

खंड १३
य

युरेका लिंबू

खंड १४
र
रताळ्यचे सुधारीत प्रकार : (अ) पुसा सफेद (आ) पुसा लाल

रताळे

खंड १४
रहाटगाडगे

रहाटगाडगे

खंड १४

राजगिरा

खंड १४
रातराणी : (१) फुलांसह फांदी, (२) फुलाचा उभा छेद, (३) फळ, (४) बीज.

रातराणी

खंड १४
रानमूग : (१) फुलाफळांसह फांदी (२) फुलातील संवर्त, केसरदले, किंजल (३) ध्वजक पाकळी (४) पंखासारख्या दोन पाकळ्या (५) नौकातळासारखी पातळी (६) बियांसह शिंबा (७) बी.

रानमूग

खंड १४
राय : (अ) ओंब्या (आ) दाणे.

राय

खंड १४
राळा : फुलोऱ्यासह झाड

राळा

खंड १४
रॅमी (बोहमेरिया निविया) : पाने

रॅमी

खंड १४
ल
लसूण : (१) पानाफुलांसह वनस्पती, (२) कंदाचा(गड्ड्यांचा) उभा छेद, (३)फूल, (४) कुडी (पाकळी).

लसूण

खंड १५
लसूणघास : (अ)फांदी: (१) पाने, (२) फुलोरे, (३)फळे (आ) बियांसह एक फळ

लसूणघास

खंड १५
आ. १. कागदी लिंबू : फुलाफळांसह फांदी

लिंबू

खंड १५
ल्युपीन (ल्युपीनस आल्बस)

ल्युपीन

खंड १५
व

वन

खंड १५
आ. १. जगातील वनांचे भौगोलिक वितरण व प्रकार

वनविद्या

खंड १५
वांगे : (१) पानेफुले व फळांसह फांदी, (२) फूल, (३) लंबगोल फळ, (४) लांबट फळ.

वांगे

खंड १५
वाटाण्याची फांदी : (१) संयुक्त पान, (२) फूल, (३) शेंग, (४) प्रतान.

वाटाणा

खंड १५
पाण्याच्या विहिरींचे प्रकार : ( १ ) खोदीव, ( २ ) उत्पीड ( कारंजी ), ( ३ ) विंधन, ( ४ ) छिद्रित.

विहीर

खंड १६

वेल

खंड १७
आ. १. वेलदोडा (इलेटॅरिया कार्‌डॅमोमम) : (1) एक पान व कमानीच्या आकाराचे फुलोरे दर्शविणारी वनस्पतीची आकृती, (2) फूल, (3) फळ, (4) तडकून फुटलेले फळ व दाणे (बीजे), (5) बीज (विस्तारित), (6) बीजाचा उभा छेद (गर्भ मध्यभागी असून त्याभोवती पुष्क (गर्भाबाहेरील अन्नांश) व त्याबाहेर परिपुष्क दाखविले आहे. काळा व त्याबाहेरील पांढरा भाग बीजावरणाचा आहे), (7) श्रीलंकेतील वेलदोडा, (8) म्हैसुरी वेलदोडा, (9) मलबारी वेलदोडा.

वेलदोडा

खंड १७

वैरण

खंड १७
श

शफ्‌तल

खंड १७

शेंजी

खंड १७
आ. १. देशी नांगर (लाकडी)

शेतकामाची अवजारे व यंत्रे

खंड १८

शेतजमीन

खंड १८

शेतवाडी

खंड १८

शेतवाडीतील बांधकाम

खंड १८

शेतीची कामे

खंड १८

शेंदाड

खंड १७
स
आ. १. फळे व पाने असलेला नागपुरी संत्रे हा प्रकार

संत्रे

खंड १८
सनताग ( शण ) : फुलाफळांसह फांदी.

सनताग

खंड १८
सफरचंद : (१) पानाफुलांसह फांदी, (२) फुलाचा उभा छेद, (३) फळाचा आडवा छेद, (४) फळाचा उभा छेद, (५) बीज.

सफरचंद

खंड १८
सलगम : ( अ ) सलगम ( टर्निप ) ( आ ) रूटबेग ( स्वीडिश टर्निप ).

सलगम

खंड १८
आ.१.सातू वनस्पती : (१) खोड, (२) पानाचे आवरण, (३) पान, (४) कांडे, (५) ध्वजपर्ण, (६) कणिश.आ.१.सातू वनस्पती : (१) खोड, (२) पानाचे आवरण, (३) पान, (४) कांडे, (५) ध्वजपर्ण, (६)

सातू

खंड १९

साबुदाणा

खंड १९
सालीट

सालीट

खंड १९

सावा

खंड १९
आ. १. साधी ठिबक सिंचन पद्घती : (१) झडप, (२) पार्श्वप्रवाह प्रतिबंधक, (३) दाब नियंत्रक, (४) गाळणी, (५) नलिका, (६) ठिबक नलिका, (७) उत्सर्जक, (८) अंत्य टोपण.

सिंचन

खंड १९

सिंचाई

खंड १९
सुपारी (ॲरेका कॅटेचू ) : (अ) वृक्षाचा शेंड्याकडील भाग( आ ) फुलोरा : (१) पुं-पुष्प, (२) स्त्री-पुष्प ( इ ) पुं-पुष्प (नरफूल) ( ई ) परिदल मंडल काढल्यानंतर पुं-पुष्प : (१) वंध्यकिंज ( उ) स्त्री-पुष्प( ऊ) अंडाशयाचा अनुदैर्घ्य (उभा) छेद ( ए ) फळाचा अनुदैर्घ्य छेद : (१) गर्भ, (२) पुष्क, (३) मध्यकवच.

सुपारी

खंड १९
सुरण : (अ) फुलोरा असलेला गड्डा, (आ) गड्ड्यासहित वनस्पती.

सुरण

खंड १९

सूदान गवत

खंड १९
सूर्यफूल (हेलिअँथस ॲन्यूस)

सूर्यफूल

खंड १९
आ. १. सोयाबिनाचे जीवनचक्र

सोयाबीन

खंड २०
स्कर्व्ही ग्रास

स्कर्व्ही ग्रास

खंड २०
आ. १. रोपे लावण्याची पद्धत

स्ट्रॉबेरी

खंड २०
मोनकोंबू, स्वामिनाथन्

स्वामिनाथन्, मोनकोंबू सांबशिवन्

खंड २०
ह

हनी सकल

खंड २०
आ. १. हरभरा (सिसर ॲरिएटिनम) : (१) पाने, फुले व फळे (घाटे) यांसह फांदी, (२) फूल, (३) किंजमंडल आणि संवर्त, (४) बी, (५) पर्णक.

हरभरा

खंड २०

हरीक

खंड २०
आ. १. हळद (कुर्कुमा लाँगा) : (१) वनस्पतीचा मूलक्षोड दर्शविणारा समीपस्थ भाग, (२) फुलोरा दर्शविणारा दूरस्थ भाग, (३) पान, (४) फूल, (५) पुष्पोष्ठ आणि पुष्पमुकुट पाली, (६) केसरदले आणि किंजल.

हळद

खंड २०

हिरवळ

खंड २०

ह्यूमस

खंड २०

विषयनिहाय नोंदी

  • +अभियांत्रिकी (390)
    • अणुकेंद्रीय अभियांत्रिकी (4)
    • नाविक अभियांत्रिकी (30)
    • यांत्रिक अभियांत्रिकी (119)
    • रासायनिक अभियांत्रिकी (46)
    • विद्युत् अभियांत्रिकी (70)
    • वैमानिकीय अभियांत्रिकी (11)
    • संदेशवहन अभियांत्रिकी (58)
    • स्थापत्य अभियांत्रिकी (48)
    • स्वयंचलित अभियांत्रिकी (4)
  • अर्थशास्त्र (555)
  • अवकाशविज्ञान (7)
  • +इतिहास (1217)
    • इतिहास, जागतिक (201)
    • इतिहास, भारतीय (335)
  • उद्योग व व्यापार (331)
  • +कला (246)
    • उपयुक्त कला (101)
    • कला सामान्य (86)
    • मूर्तिकला (26)
    • वस्त्रे व भूषणे (28)
  • कायदा (269)
  • —कृषिविज्ञान (220)
    • वनस्पतिरोगविज्ञान (1)
  • खगोलशास्त्र (288)
  • +खेळ आणि मनोरंजन (148)
    • खेळ (101)
    • खेळ व मनोरंजन (32)
    • मनोरंजन (15)
  • गणित (148)
  • ग्रंथालयशास्त्र (9)
  • चित्रकला (74)
  • चित्रपट (65)
  • जीवरसायनशास्त्र (54)
  • +जीवविज्ञाने (1602)
    • कीटकविज्ञान (83)
    • पशुविकारविज्ञान (6)
    • प्राणिविज्ञान (112)
    • वनस्पतिविज्ञान (1366)
    • सूक्ष्मजीवविज्ञान (35)
  • तत्त्वज्ञान (260)
  • धर्म (667)
  • धातुविज्ञान (40)
  • नृत्य (55)
  • पुरातत्त्वविद्या (176)
  • +भाषा आणि साहित्य (2166)
    • +जागतिक साहित्य (1022)
      • +अमेरिकन भा. सा. (33)
        • अमेरिकन भा. सा. (23)
        • गेलिक भा. सा. (1)
        • चिली भा. सा. (1)
        • जॉर्जियन भा. सा. (2)
        • फ्‍लेमिश भा. सा. (3)
        • फ्लेमिश-बेल्जियन भा. सा. (3)
      • +आशियाई भा. सा. (109)
        • अरबी भा. सा. (6)
        • चिनी भा. सा. (17)
        • जपानी भा. सा. (14)
        • तुर्की भा. सा. (4)
        • फार्सी भा. सा. (10)
      • +यूरोपीय भा. सा. (715)
        • इंग्रजी भा. सा. (217)
        • इटालियन भा. सा. (16)
        • ग्रीक भा. सा. (21)
        • चेक भा. सा. (6)
        • जर्मन भा. सा. (49)
        • डच भा. सा. (10)
        • डॅनिश भा. सा. (19)
        • नॉर्वेजियन भा. सा. (4)
        • पोर्तुगीज भा. सा. (14)
        • पोलिश भा. सा. (20)
        • फिनिश भा. सा. (6)
        • फ्रेंच भा. सा. (96)
        • यूरोपीय भा. सा. (1)
        • रशियन भा. सा. (43)
        • रूमानियन भा. सा. (3)
        • लॅटिन भा. सा. (24)
        • स्पॅनिश भा. सा. (33)
        • स्वीडिश भा. सा. (13)
        • हंगेरियन भा. सा. (8)
        • हिब्रू भा. सा. (5)
    • +भारतीय भाषा व साहित्य (570)
      • असमिया भा. सा. (41)
      • उर्दू भा. सा. (26)
      • ओडिया भा. सा. (50)
      • कन्नड भा. सा. (47)
      • काश्मीरी भा. सा. (12)
      • कोकणी भा. सा. (13)
      • गुजराती भा. सा. (36)
      • तमिळ भा. सा. (40)
      • तेलुगू भा. सा. (54)
      • पंजाबी भा. सा. (14)
      • बंगाली भा. सा. (71)
      • भारतीय भा. सा. (1)
      • मलयाळम् भा. सा. (29)
      • राजस्थानी भा. सा. (2)
      • सिंधी भा. सा. (12)
      • हिंदी भा. सा. (81)
    • +भाषा व लिपी (112)
      • भाषाशास्त्र (72)
      • लिपिप्रकार (39)
    • मराठी भा. सा. (265)
    • +संस्कृत व प्राकृत (251)
      • अपभ्रंश भा. सा. (15)
      • अर्धमागधी भा. सा. (12)
      • पाली भा. सा. (20)
      • पैशाची भा. सा. (1)
      • प्राकृत भा. सा. (6)
      • मागधी भा. सा. (2)
      • माहाराष्ट्री भा. सा. (20)
      • शौरसेनी भा. सा. (16)
      • संस्कृत भा. सा. (159)
    • +साहित्य (107)
      • साहित्य प्रकार (47)
      • साहित्य संकीर्ण (47)
      • साहित्यसमीक्षा (12)
  • भूगोल (3033)
  • भूविज्ञान (488)
  • भौतिकी (421)
  • मानवशास्त्र (294)
  • मानसशास्त्र (168)
  • युद्धशास्त्र (225)
  • रंगभूमी (52)
  • रसायनशास्त्र (452)
  • राज्यशास्त्र (480)
  • वातावरणविज्ञान (84)
  • वास्तुकला (93)
  • वृत्तपत्रविद्या (24)
  • +वैद्यक (206)
    • पशुवैद्यक (21)
    • +मानवी वैद्यक (184)
      • आयुर्वेद (81)
  • शास्त्रीय संस्था (15)
  • शिक्षणशास्त्र (250)
  • संकीर्ण विज्ञाने (50)
  • संगीत (206)
  • समाजशास्त्र (224)
  • सांख्यिकी (24)
  • 18,021,559 अभ्यागत

© मराठी विश्वकोश निर्मिती मंडळ - सर्व हक्क राखीव | अनन्या मल्टीटेक प्रायवेट लिमिटेड द्वारा विकसित

Skip to content
Open toolbar Accessibility Tools

Accessibility Tools

  • Increase TextIncrease Text
  • Decrease TextDecrease Text
  • GrayscaleGrayscale
  • High ContrastHigh Contrast
  • Negative ContrastNegative Contrast
  • Light BackgroundLight Background
  • Links UnderlineLinks Underline
  • Readable FontReadable Font
  • Reset Reset