पेंड : तेलबियांतील व तेल असलेल्या फळांतील बहुतांश तेल काढून घेतल्यावर उरणारा भाग. बैलघाण्याने किंवा यांत्रिक पद्धतीने तेल काढल्यावर राहणाऱ्या पेंडीत वजनी ५-१० % तेल शिल्लक असते. या पेंडीतील तेल विद्रावक निष्कर्षणाने [→ तेले व वसा] काढता येते व खाद्येवर उपयोगासाठी वापरता येते. भुईमूग, सरकी, जवस, खोबरे, सोयाबीन, सूर्यफूल व पाम-मगज [तेल माडाच्या फळाचा गर → तेल माड] यांच्या पेंडी महत्त्वाच्या आहेत.
पेंड आर्द्रता राख प्रथिने तंतू कॅल्शियम फॉस्फरस
% % % % % %
भुईमूग ६.४ ४.४ ४१.६ १६.० ०.१० ०.५०
उपयोग : पशुखाद्याचा एक घटक म्हणून व खत म्हणून पेंडींचा उपयोग केला जातो. पेंडींमधील प्रथिने दुग्धोत्पादन आणि जनावरांची वाढ या दृष्टीने फार महत्त्वाची असल्यामुळे गाई, म्हशी, वासरे, डुकरे इ. जनावरांच्या खाद्यात भुईमूग, सरकी, खोबरे, जवस यांच्या पेंडींचा समावेश करतात. पेंडीतील तेलाला पोषणाच्या दृष्टीने महत्त्व नाही परंतु त्यामुळे पेंड जनावरांना रुचकर लागते. एरंड, करंज, निंब, मोहरी यांच्या पेंडी पशुखाद्य म्हणून निरुपयोगी आहेत. त्या खत म्हणून वापरतात.