कोलेत, सीदोनी गाब्रीएल : (२८ जानेवारी १८७३–३ ऑगस्ट १९५४). विख्यात फ्रेंच लेखिका. जन्म बर्गंडीमधील सँ सोव्हर ह्या गावी. आंरी गोत्ये–व्हीलार ह्या साहसी वृत्तीच्या एका माणसाशी वयाच्या विसाव्या वर्षी विवाह. तो लेखक होता. त्याच्याच प्रेरणेने व साहाय्याने तिने तिच्या पहिल्या काही कादंबऱ्या लिहिल्या. आपल्या पतीच्याच नावावरून घेतलेल्या ‘विली’ ह्या टोपणनावाने तिने त्या लिहिल्या होत्या. क्लोदीन नावाच्या एका स्त्रीच्या व्यक्तिरेखेभोवती ह्या कादंबऱ्यांची उभारणी झालेली आहे. Claudine a l’ecole (१९००, इं. भा. क्लोदीन ॲक्ट स्कूल, १९३०), Claudine a Paris (१९०१, इं. भा. क्लोदीन इन पॅरिस, १९३१), Claudine en ménage (१९०२, इं. भा. द इंडल्जंट हजबंड, १९३५) आणि Claudine S’ enva (१९०३, इं. भा. द इनोसंट वाइफ, १९३४) ह्या त्या कादंबऱ्या होत. त्यांचे स्वरूप आत्मचरित्रात्मक आहे. १९०६ मध्ये कोलेतने आपल्या नवऱ्यापासून घटस्फोट घेतल्यानंतर संगीतगृहातील नर्तिकेचा व्यवसाय ती करू लागली. तथापि तिचे लेखन चालूच राहिले. घटस्फोटानंतरच्या ह्या काळात प्रथम ‘कोलेत विली’ ह्या नावाने आणि नंतर फक्त ‘कोलेत’ ह्या नावाने तिने लेखन केले.
संगीतगृहातील जीवनाचे प्रत्ययकारी चित्रण La Vagabonde (१९१०, इं. शी. द व्हॅगबाँड, इं.भा. १९३१), L’Envers du music-hall (१९१३) ह्यांसारख्या कादंबऱ्यांतून तिने केले आहे. स्मृतिचित्रणाची तिची प्रवृत्ती तिच्या अनेक कादंबऱ्यांतून आढळून येते. उदा., La Maison de Claudine (१९२३, इं. भा. माय मदर्स हाउस, १९५३), Sido (१९२९, इं. भा. १९५३). निसर्गाच्या जगात ती विलक्षण रंगून जाते. प्राणिसृष्टीचे तिचे सूक्ष्म ज्ञान Dialogues de betes (१९०४, इं. भा. क्रीचर्स ग्रेट अँड स्मॉल, १९५१) ह्यासारख्या लेखनामधून प्रत्ययास येते.
कोणत्याही साहित्यसंप्रदायापासून अलिप्त असलेल्या ह्या लेखिकेच्या कादंबऱ्यांतून तिची अत्यंत तरल आणि सूक्ष्म संवेदनशीलता तीव्रतेने जाणवते. विविध प्रकारच्या सुंदर प्रतिमा तिच्या कादंबऱ्यांतून वर्णनाच्या ओघात परिणामकारकपणे येऊन जातात. पौगडांवस्थेत संदिग्धपणे जाणवणाऱ्या भावना (Le Ble en herbe, १९२३, इं.भा. राइपनिंग, १९३२), विफल प्रीतीतून निर्माण झालेला तीव्र एकाकीपणा (Cheri, १९२०), मत्सरादी मनोविकारांची तीव्रता (La Chatte, १९३३) असे विविध जीवनानुभव तिच्या कादंबऱ्यांतून साकारले आहेत. Gigi (१९४५, इं.भा. १९५२), Paris de ma fenetre (१९४४) ह्या तिच्या कादंबऱ्याही उल्लेखनीय आहेत. १९३६ मध्ये ‘रॉयल बेल्जियन अकादमी’ची आणि १९४४ मध्ये फ्रेंच ‘अकादमी गाँकूर’ची सदस्या होण्याचा बहुमान तिला प्राप्त झाला. १९५३ मध्ये फ्रेंच सरकारने ‘ग्रँड ऑफिसर ऑफ द लीजन ऑफ ऑनर’ हा किताब तिला दिला. पॅरिसमध्ये ती निधन पावली.
संदर्भ : 1. Davies, Margaret, Colette, New York, 1961.
2. Marks, Elaine, Colette, New Brunswick (N.J.), 1960.
टोणगावकर, विजया