जलविभाजक : एकाच भूप्रदेशात उगम पावलेल्या परंतु विरुद्ध दिशेने वाहणाऱ्या जलप्रवाहांचे उगम एकमेकांपासून विलग करणाऱ्या उंच भूभागाला जलविभाजक म्हणतात. विरुद्ध बाजूला वाहणाऱ्या नद्यांच्या उगमाकडील भागातील क्षरणकार्याचे प्रमाण सारखेच असेल, तर तेथील जलविभाजक स्थिर असतो. याउलट अशा नद्यांच्या उगमाकडील भागातील क्षरणकार्याचे प्रमाण भिन्न असेल, तर जलविभाजकाचे स्थानांतर होते. जास्त प्रभावी क्षरणकार्याच्या बाजूकडून त्या भागातील कमी प्रभावी क्षरणकार्याच्या बाजूकडे जलविभाजक सरकत असतो. जलविभाजकाच्या स्थलांतराचे प्रमाण त्याच्या उताराचे स्वरूप, खडकांची रचना, क्षरणक्रियेचे प्रमाण व नदीप्रणालीचा विस्तार यांवर अवलंबून असते. जलविभाजक अगदी सरळ व सारख्या स्थलाकृतींचा नसतो. पर्वतांच्या रांगा, डोंगरकणा व कटक (टेकड्यांच्या रांगा) हे बहुधा जलविभाजक असतात. एकाच प्रदेशातून वाहणाऱ्या दोन वेगळ्या नदीप्रणालींचा विकास झाल्यावर त्या नद्यांच्या शेजार-शेजारच्या उपनद्यांदरम्यानच्या भूभागाला पार्श्वजलविभाजक म्हणतात. नदी अपहरण हा जलविभाजक स्थलांतराचा एक परिणाम होय.
दाते, संजीवनी