कॉपर पॉड : (इं. सोगा बार्क पेल्टोफोरम, रस्टी शील्ड बेअरर लॅ. पेल्टोफोरम फेरूजिनियम, कुल-लेग्युमिनोजी). विशेषतः शोभेकरिता लावण्यात येणारा आणि सु. १२–२४ मी. उंचीचा हा सुंदर पानझडी शिंबावंत (शेंगा येणारा) वृक्ष ðगुलमोहराच्या कुलातील (लेग्युमिनोजी, सीसॅल्पिनीऑइडी) व साधारण तसाच दिसणारा असून मूळचा श्रीलंका, अंदमान, मलेशिया व उत्तर ऑस्ट्रेलिया येथील आहे. हा भारतात सर्व मोठ्या शहरी रस्त्याच्या दुतर्फा व बागेत लावलेला आढळतो. साल गुळगुळीत व पांढरट करडी असते. याची संयुक्त पिसासारखी व दोनदा विभागलेली (द्विगुण पिच्छाकृती) गर्द हिरवी पाने डिसेंबरात झडण्यास सुरुवात होऊन फेब्रुवारीत पुन्हा नवीन पालवी येऊ लागते. फांद्यांच्या टोकांकडे, पिवळ्या मध्यम आकाराच्या फुलांच्या परिमंजऱ्या मार्च – मे पर्यंत येतात कधी सप्टेंबर ते नोव्हेंबरात पुन्हा बहर येतो. शेंगा चपट्या व दोन्हीकडे टोकदार व ५–१०X१·८–२·५ सेंमी. असतात. बिया पिंगट व एक ते चार असतात. ‘कॉपर पॉड’ हे इंग्रजी नाव ताम्रवर्णी शेंगेवरून दिले आहे व काहींच्या मते तिचा आकार ढालीसारखा असल्याने लॅटिन पेल्टोफोरम व इंग्रजी नाव ‘रस्टी शील्ड बेअरर’ ही सार्थ आहेत. याचे मध्यकाष्ठ (खोड किंवा फांद्या यांच्या आतील भागातील घन व बहुधा गर्द रंगाचे लाकूड) काळसर लाल, कठीण व मजबूत आणि रसकाष्ठ (अंतर्साल व मध्यकाष्ठ यांच्या मधला मऊ भाग) हलके, फिकट, धागेदार व जाडेभरडे असून कपाटे, पेट्या इत्यादींस वापरतात. साल कातडी कमावण्यास उपयुक्त असून तिच्यापासून पिवळा रंग काढतात. पानांत ५४·७ टक्के प्रथिन असते व गुरांना ती चारा म्हणून घालतात. जावामध्ये सालीचा उपयोग आमांश, गुळण्या करणे, दंतधावन इत्यादींकरिता व नेत्ररोगात डोळे धुण्यास करतात.
परांडेकर, शं. आ.
कॉपर पॉड : (१) संयुक्त पान, फुलोरा व शिंबा दर्शविणारी फांदी,
(२) फुलातील भाग : (अ) संदल, (आ) प्रदल, (इ) केसरदल, (ई) किंजदल.
“