यंग, एडवर्ड : (३ जुलै १६८३ – ५ एप्रिल १७६५). इंग्रज कवी, नाटककार आणि साहित्यसमीक्षक. हँपशरमधील उप्‌हॅम येथे जन्मला. ऑक्सफर्ड विद्यापीठात त्याचे शिक्षण झाले. १७३० मध्ये धर्मोपदेशकाची दीक्षा घेऊन हार्टफर्डशरमधील वेल्‌विन येथे तो ‘रेक्टर’ (धर्मोपदेशकाचे एक पद) म्हणून काम करू लागला. १७३१ मध्ये, लिच्‌फील्डचा अर्ल दुसरा ह्याची कन्या लेडी एलिझाबेथ हिच्याशी त्याने विवाह केला. वेल्‌विन येथेच तो निधन पावला.
यंगची कीर्ती आज मुख्यतः ‘द कंप्लेंट : ऑर नाइट थॉट्स ऑन लाइफ, डेथ अँड इमॉर्‌टॅलिटी’ ह्या त्याच्या बोधवादी काव्यावर अधिष्ठित आहे. सु. १०,००० ओळींचे हे काव्य निर्यमक छंदात रचिले असून ते एकूण नऊ भागांत प्रसिद्ध झाले आहे. (१७४२ – ४५). कवितेतील उदासीनता, आत्मपरता, भावाकुलता तसेच मृत्यू, गूढता आणि अंधः कार ह्यांचे यंगला वाटणारे आकर्षण ह्यांमुळे हे काव्य इंग्रजीतील स्वच्छंदतावादी संप्रदायाचे पूर्वसूरी मानले जाते.
यंगने ‘कंजेक्‌चर्स ऑन ओरिजिनल काँपोझिशन’ हे साहित्यसमीक्षात्मक लेखनही केले आहे. पुढे स्वच्छंदतावादी साहित्यिकांनी जी भूमिका स्वीकारली, तिच्याशी मिळतेजुळते असे विचार यंगच्या ह्या लेखनातही दिसतात. नव-अभिजाततावाद आणि स्वच्छंदतावाद ह्यांच्या संक्रमणकाळातील यंग हा कवी आणि साहित्यिक होय.
ब्यूसिरीस, किंग ऑफ ईजिप्त (१७१९), द रिव्हेंज (१७२१) आणि द ब्रदर्स (प्रकाशित १७५३) ही नाटकेही त्याने लिहिली आहेत.
संदर्भ : Wicker, Cecil V. Edward Young and the Fear of Death : A Study in Romantic Melancholy, Albuquerque, N. Mex., 1952.
कुलकर्णी, अ. र.
“