आणंद : गुजरात राज्याच्या खेडा जिल्ह्यातील तालुक्याचे ठिकाण. लोकसंख्या ५९,१५५ (१९७१). हे पश्‍चिम रेल्वेवर मुंबईच्या उत्तरेस ४२७ किमी. व अहमदाबादच्या दक्षिणेस ६५ किमी. आहे. आणंदहून खंबायत गोध्रा व वडताळ–स्वामीनारायण इकडे रेल्वे-फाटे जातात. बाजरी, गहू, तांदूळ, कापूस, तंबाखू व इतर शेतमालाची ही बाजारपेठ असून येथे कापूस पिंजणे, हातमाग, आगपेट्या इ. उद्योग चालतात. तथापि दुग्धव्यवसायाकरिता याचा विशेष लैकिक आहे. सहकारी व सरकारी क्षेत्रांद्वारे दुधाची भुकटी व विविध पदार्थ बनविले जातात. या व्यवसायातील प्रशिक्षण देण्याची सोय येथील कृषिसंस्थेत करण्यात आलेली आहे. याशिवाय येथे तंबाखू संशोधनाचे कार्यही चालते. येथून सहा किमी. वर वल्लभ विद्यानगर असून तेथे सरदार वल्लभभाई विद्यापीठ आहे.
ओक, शा. नि.
“