ॲलॅनीन

ग्‍लायसिनाप्रमाणेच बहुतेक सर्व प्रथिनांमध्ये ते आढळते. जिलेटीन व झाइनामध्ये (मक्यामध्ये असणाऱ्या एका प्रथिनामध्ये) ते ९-१०% असते. याचे स्फटिक सुईसारखे व वर्णहीन असून ते तापविल्यास २९७^० से. तापमानास विघटन पावून (घटक द्रव्ये वेगळी होऊन) वितळतात.

२५^० से. तापमानाला L-ॲलनिनाचे भौतिक स्थिरांक पुढीलप्रमाणे आहेत.

वरील भौतिक स्थिरांकांच्या स्पष्टीकरणाकरिता ‘ॲमिनो अम्‍ले’ या नोंदीतील ‘भौतिक गुणधर्म’ हा परिच्छेद पाहावा.

ॲस्पार्टिक अम्‍लापासून [COOH-CH₂·CH(NH₂)·COOH] शरीरात ॲलॅनीन तयार होते. तसेच पायरूव्हिक अम्‍लापासून (CH₃·CO·COOH) ॲमिनो सक्रमण (स्थानांतरण) होऊन त्याचे जैव संश्लेषण (सजीवांत घटक द्रव्यांपासून आवश्यक तो पदार्थ तयार करण्याची क्रिया) होते. त्यामुळे शरीरात प्रथिनांपासून कार्बोहायड्रेट व कार्बोहायड्रेटांपासून प्रथिने तयार होण्यास मदत होते.

आल्फा ॲमिनोइथेन सल्फॉनिक अम्‍ल, आल्फा ॲमिनो आयसोब्युटिरिक अम्‍ल, ग्‍लायसीन व सेरीन ही अम्‍ले आल्फा ॲलॅनिनाची प्रतिरोधक (परस्परास विरोध करणारी) आहेत.

या अम्‍लांच्या उत्पादनाकरिता स्ट्रेकर यांनी १८५० मध्ये सिद्ध केलेली सायनोहायड्रीन संश्लेषण पद्धत वापरतात.

या संयुगाचा दक्षिणविन्यासी (D) समघटक वामवलनी (-) आहे. त्याचे अस्तित्व काही सूक्ष्मजंतूंच्या कोशिकाभित्तींमध्ये (पेशींच्या भितींमध्ये) व पेप्टाइडांमध्ये आढळते. बीटा ॲलॅनीन या संयुगाचे सूत्र NH₂·CH₂·CH₂·COOH असे असून त्यास बीटा ॲमिनो प्रोपिऑनिक अम्‍ल असेही म्हणतात. याचे अस्तित्व स्‍नायूंमधील कार्नोसीन व ॲनसेरीन या पेप्टाइडांमध्ये असते. को-एंझाइम-एयाचा [→ एंझाइमे] घटक असलेले पँटोथिनिक अम्‍ल हे बीटा ॲलॅनिनापासून संश्लेषित होते.

पहा : ॲमिनो अम्‍ले.

हेगिष्टे, म. द.

“