स्किरेट : ( चेर्विज, लॅ. सियम सिसॅरम कुल-ॲपिएसीई किंवा अंबेलिफेरी ). सियम प्रजातीतील अनेक सुगंधी ओषधींपैकी सि.सिसॅरम या जातीला स्किरेट असे नाव आहे. खाद्य मांसल मुळांसाठी तिची लागवड केली जाते. ही बहुवर्षायू वनस्पती संपूर्ण उत्तर गोलार्ध व आफ्रिकेत पसरलेली आहे. ती मूळची पूर्व आशिया व भूमध्य सामुद्रिक प्रदेशातील असून यूरोपात फार पूर्वीपासून तिची लागवड केली जाते. तिची उंची ०.९—१.५ मी. असून पाने अपूर्ण पिच्छाकृती आणि दले आयत–लघुकोनी व दंतुर असतात. वनस्पतीच्या शेंड्यावर किंवा बाजूस संयुक्त चामरकल्प फुलोरे येतात फुले लहान व पांढरी असतात आणि इतर सामान्य शारीरिक लक्षणे अंबेलिफेरी कुलात वर्णिल्याप्रमाणे असतात. छदमंडलात पाच बहिर्गत छेद असतात. फुले द्विलिंगी असून कीटकांद्वारे त्यांचे परागीभवन होते. ही वनस्पती स्वयंजननक्षम आहे. नवी पाने मार्चच्या दरम्यान, तर फुले जुलैमध्ये येतात. बिया सप्टेंबरमध्ये पक्व होतात. स्किरेटची मुळे डेलिया किंवा रताळ्यासारखी मांसल, झुबकेदार, पांढरी, अधिक लांबट (१६ सेंमी. किंवा यापेक्षा अधिक ), चितीय व काहीशी पेरेदार असतात. ती कच्ची किंवा शिजवून खाल्ली जातात. ती गोड, कडक व पिठूळ असून आतील गाभा टणक लाकडी असतो. कच्च्या मुळांचा स्वाद अतिशय चवदार असतो, तो काहीसा गाजरासारखा असून त्याला कपालीसारखा गंध असतो. ती उकडून, भाजून अथवा सूप करून देखील खाता येतात. भाजल्यानंतर त्यांचा वापर कॉफीसारखा करता येतो.

स्किरेटच्या लागवडीसाठी कमी निचरा होणारी अधिक आर्द्रतायुक्त व अल्कधर्मी जमीन चांगली असते. मुळांच्या वाढीच्या काळात विपुल आर्द्रता आवश्यक असते. मुळे पुरेशी मोठी असल्यास ती उपटून भांड्यातून अगर जमिनीत लावता येतात. बियांपासून प्रथम रोपे तयार करून साधारण २० सेंमी. अंतरावर ती लावतात. बिया हिवाळ्यात उशिरा ववसंत ऋतूच्या सुरुवातीला गारठ्यात लावतात. नवीन रोपांच्या लागवडी-साठी मुळांच्या तुकड्यांचा वापर देखील करता येतो. बहुतांशी लागवडीचा काळ थंड वातावरणात ठेवणेच इष्ट असते. विशेषेकरून ही वनस्पती सर्व तर्‍हेच्या कीटकांना व रोगांना प्रतिबंध करणारी आहे.

परांडेकर, शं. आ. कुलकर्णी, सतीश वि.