अभिघात : (ट्रॉमा). शरीरातील ऊतकांना (समान रचना व कार्य असलेल्या शरीरातील सूक्ष्म घटकांच्या म्हणजे कोशिकांच्या समूहांना) हानिकारक अशा बाह्य शक्तींचा संबंध शरीराशी आल्याने होणाऱ्या परिणामास‘अभिघात’ म्हणतात.
कारणे :ही विविध प्रकारची असतात. त्यांचे खालीलप्रमाणे वर्गीकरण केले जाते :
(१) भौतिक :बाह्य पदार्थांच्या जोरामुळे किंवा कठीणपणामुळे, तसेच पडल्यामुळे लागणारा मार, पाण्यात बुडणे इ.पहिल्यामुळे जखमा, अस्थिभंग इ. व बुडण्यामुळे श्वसनस्थगिती वगैरे परिणाम होतात.
(२) रासायनिक : तीव्र अम्ले, तीव्र क्षार (अल्कली), मद्य, अफू यांसारखे पदार्थ व शिशासारखी खनिज व इतर विषे शरीरास अपायकारक होतात.
(३) औष्णिक :भाजणे, पोळणे वगैरे.
(४) अतिशीतत्व :अतिशय थंडीमुळे हात-पाय-नाक वगैरे ठिकाणी रक्तप्रवाह बंद पडण्याने होणारे अपाय.
(५) प्रकाशजन्य : अतितीव्र प्रकाशामुळे येणारे अंधत्व.
(६) किरणोत्सर्गजन्य :क्ष–किरण, रेडियमासारख्या किरणोत्सर्गी पदार्थांतून निघणाऱ्या किरण यांना होणारे अपाय.
(७) जंबुपार :(दृश्यवर्णपटातील जांभळ्या रंगाच्या पलीकडील भागातील) किरणांमुळे होणारे विपरीत परिणाम.
(८) विद्युत्जन्य :वीज अंगावर पडणे, विद्युत् मंडल-संक्षेपामुळे बसणारा झटका व भाजणे, हृदय बंद पडणे वगैरे.
(९) जंतुजन्य : जंतुसंसर्गामुळे होणारे रोग.
(१०) वायुभारजन्य : खोल पाण्यात अधिक दाबामुळे, अतिशय उंचीवर हवेचा दाब फार कमी असल्यामुळे, तसेच अतिशय दाबातून सत्वर कमी दाबात आल्याने होणारे अपाय.
(११) मानसिक : मनाला धक्का देण्याऱ्या घटनांमुळे होणारे मनोविकार, स्मृतिभ्रंश, बेशुद्धी इत्यादी.
या सर्व प्रकारांच्या अभिघांतामुळे होणारे विकार, त्यांची लक्षणे, उपद्रव व चिकित्सा ही त्यांच्या मूळ कारणावर अवलंबून असतात. ðअवसाद, ðरक्तस्त्राव, ð श्वसनस्थगिती, हृद्स्तंभन वगैरे तीव्र लक्षणांसाठी त्वरित उपचार होणे अवश्य असते.
पहा : भाजणे व पोळणे हिमदाह हृदयविकार
अभ्यंकर, श. ज.